Từ ngày 01/01/2026, hơn 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước sẽ chính thức chấm dứt hình thức nộp thuế khoán và chuyển sang phương pháp kê khai theo doanh thu thực tế. Bỏ thuế khoán hộ kinh doanh 2026 là một bước ngoặt lớn trong lịch sử quản lý thuế tại Việt Nam, hướng đến mục tiêu tăng cường tính minh bạch, công bằng và tạo động lực phát triển cho khu vực kinh tế tư nhân.
Trong bài viết này, Thuận Thiên sẽ cung cấp cho bạn một hướng dẫn toàn diện về lộ trình, các quy định mới và những bước cần chuẩn bị để quá trình chuyển đổi diễn ra thành công.
Cơ sở pháp lý chính
- Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 04/05/2025 của Bộ Chính trị: Đặt ra yêu cầu “Xoá bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026”.
- Nghị quyết 198/2025/QH15 ngày 17/05/2025 của Quốc hội: Quy định rõ tại Khoản 6 Điều 10 rằng “Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không áp dụng phương pháp khoán thuế từ ngày 01 tháng 01 năm 2026”.
- Nghị định 70/2025/NĐ-CP ngày 20/03/2025 của Chính phủ: Sửa đổi Nghị định 123/2020/NĐ-CP, là bước đi đầu tiên trong lộ trình, có hiệu lực từ 01/06/2025.
- Quyết định 3389/QĐ-BTC ngày 06/10/2025 của Bộ Tài chính: Phê duyệt Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán”, thiết lập khung quản lý mới.
- Thông tư 40/2021/TT-BTC: Hướng dẫn về thuế GTGT, TNCN và quản lý thuế đối với hộ kinh doanh.
- Thông tư 88/2021/TT-BTC: Hướng dẫn chế độ kế toán cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
I. Tại sao nhà nước bỏ thuế khoán hộ kinh doanh?
Chủ trương bỏ thuế khoán hộ kinh doanh được đưa ra nhằm khắc phục những hạn chế của phương pháp cũ và xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh hơn.
Phương pháp thuế khoán, với cơ chế ấn định một mức thuế cố định, đã không còn phù hợp trong bối cảnh kinh tế số. Nó không phản ánh chính xác doanh thu thực tế, dẫn đến tình trạng thất thu ngân sách và tạo ra sự bất bình đẳng giữa các hộ kinh doanh và giữa hộ kinh doanh với doanh nghiệp. Hơn nữa, hình thức này thiếu minh bạch, khó kiểm soát và không khuyến khích các hộ kinh doanh phát triển lên quy mô lớn hơn.
Việc chuyển sang phương pháp kê khai sẽ giúp:
- Tăng tính minh bạch: Mọi hoạt động kinh doanh đều được ghi nhận qua sổ sách, hóa đơn, chứng từ.
- Đảm bảo công bằng: Nghĩa vụ thuế được xác định dựa trên kết quả kinh doanh thực tế, ai làm nhiều nộp nhiều, ai làm ít nộp ít.
- Ngăn chặn trốn thuế: Hạn chế tình trạng doanh thu lớn nhưng nộp thuế không tương xứng.
- Tạo nền tảng phát triển: Giúp hộ kinh doanh quản trị tài chính tốt hơn, dễ dàng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng và có cơ hội chuyển đổi thành doanh nghiệp.
II. Lộ trình chuyển đổi
Quá trình chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai được triển khai dựa trên một hệ thống văn bản pháp lý đồng bộ và có lộ trình rõ ràng và được chia thành 2 giai đoạn chính:
- Giai đoạn 1 (Từ 01/06/2025): Áp dụng cho các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên thuộc các ngành nghề như ăn uống, nhà hàng, khách sạn, bán lẻ, siêu thị… Các hộ này phải ngừng nộp thuế khoán, chuyển sang kê khai và bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.
- Giai đoạn 2 (Từ 01/01/2026): Chính thức xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán đối với tất cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên cả nước. Toàn bộ hộ kinh doanh sẽ nộp thuế theo phương pháp kê khai dựa trên doanh thu thực tế, thực hiện chế độ sổ sách kế toán và sử dụng hóa đơn điện tử.
III. Phân loại 3 nhóm hộ kinh doanh và phương pháp tính thuế mới
Theo Đề án được phê duyệt tại Quyết định 3389/QĐ-BTC, sau khi bỏ thuế khoán hộ kinh doanh, các hộ sẽ được phân thành 3 nhóm dựa trên doanh thu với các quy định về thuế, kế toán và hóa đơn khác nhau.
1. Nhóm 1: Doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm
- Nghĩa vụ thuế: Được miễn cả thuế GTGT và thuế TNCN. Ngưỡng miễn thuế này được nâng từ mức 100 triệu đồng/năm trước đây, thể hiện sự hỗ trợ của Nhà nước đối với các hộ kinh doanh quy mô nhỏ.
- Chế độ kế toán và kê khai: Không cần thực hiện sổ sách kế toán phức tạp nhưng vẫn phải thực hiện kê khai định kỳ để chứng minh doanh thu. Hộ kinh doanh có thể chọn kê khai 2 lần/năm hoặc theo quý.
- Hóa đơn và tài khoản: Không bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử và không bắt buộc mở tài khoản ngân hàng riêng cho hoạt động kinh doanh.
2. Nhóm 2: Doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng/năm
- Nghĩa vụ thuế: Áp dụng phương pháp tính thuế trực tiếp trên doanh thu theo tỷ lệ % từng ngành nghề.
- Chế độ kế toán và kê khai: Kê khai thuế 4 lần/năm (theo quý). Chế độ kế toán không yêu cầu phức tạp nhưng phải lập sổ sách đơn giản theo các biểu mẫu chuẩn do Bộ Tài chính ban hành.
- Hóa đơn và tài khoản: Các hộ có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm thuộc nhóm ngành bán lẻ, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền kết nối cơ quan thuế.
Bảng tỷ lệ thuế suất áp dụng cho Nhóm 2 (Theo Phụ lục I Thông tư 40/2021/TT-BTC):
| Ngành nghề kinh doanh | Tỷ lệ thuế GTGT | Tỷ lệ thuế TNCN | Tổng tỷ lệ thuế |
|---|---|---|---|
| Phân phối, cung cấp hàng hóa | 1% | 0,5% | 1,5% |
| Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu | 5% | 2% | 7% |
| Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu | 3% | 1,5% | 4,5% |
| Cho thuê tài sản | 5% | 5% | 10% |
| Hoạt động kinh doanh khác | 2% | 1% | 3% |
3. Nhóm 3: Doanh thu từ 3 tỷ đồng/năm trở lên
- Nghĩa vụ thuế: Bắt buộc áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT (Thuế GTGT phải nộp = Thuế GTGT đầu ra – Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ). Thuế TNCN được tính với thuế suất 17% trên lợi nhuận (Lợi nhuận = Doanh thu – Chi phí hợp lý).
- Chế độ kế toán và kê khai: Phải thực hiện đầy đủ chế độ kế toán theo Thông tư 88/2021/TT-BTC. Hộ có doanh thu trên 50 tỷ đồng/năm kê khai theo tháng, dưới 50 tỷ đồng/năm kê khai theo quý.
- Hóa đơn và tài khoản: Bắt buộc xuất hóa đơn điện tử cho mọi giao dịch và phải mở tài khoản ngân hàng riêng phục vụ hoạt động kinh doanh.
IV. Hướng dẫn 7 bước chuẩn bị chuyển đổi sang kê khai thuế
Để quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ, các hộ kinh doanh cần chủ động thực hiện các bước chuẩn bị cần thiết. Dưới đây là 7 bước quan trọng mà bạn cần lưu ý.
1. Hoàn thành nghĩa vụ thuế khoán và nộp hồ sơ chuyển đổi
Hộ khoán phải điều chỉnh, bổ sung Tờ khai thuế khoán theo Mẫu 01/CNKD (ban hành kèm Thông tư 40/2021/TT-BTC). Trên tờ khai, cần tích vào mục “Hộ khoán chuyển đổi phương pháp tính thuế”. Thời hạn nộp tờ khai điều chỉnh chậm nhất là ngày thứ 10 kể từ ngày bắt đầu chuyển đổi.
2. Đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử
Tất cả hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai đều bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử. Bạn cần lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ uy tín, đăng ký sử dụng và làm quen với việc phát hành hóa đơn cho các giao dịch.
3. Đăng ký chữ ký số
Chữ ký số là công cụ bắt buộc để ký trên hóa đơn điện tử và thực hiện các giao dịch thuế điện tử. Hộ kinh doanh cần liên hệ các tổ chức được cấp phép để đăng ký chữ ký số theo mã số thuế của mình.
4. Thực hiện chế độ kế toán
Hộ kinh doanh phải thực hiện chế độ kế toán theo hướng dẫn tại Thông tư 88/2021/TT-BTC. Điều này bao gồm việc lập chứng từ kế toán (phiếu thu, phiếu chi…) và ghi chép 7 loại sổ kế toán bắt buộc. Người làm kế toán có thể là chủ hộ, người thân trong gia đình hoặc thuê dịch vụ bên ngoài.
5. Chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật
Cần chuẩn bị các trang thiết bị cần thiết như máy tính, máy tính tiền (nếu thuộc diện bắt buộc), phần mềm bán hàng, kết nối internet ổn định… để phục vụ cho việc xuất hóa đơn, ghi sổ kế toán và kê khai thuế.
6. Tham gia đào tạo và tìm hiểu quy định mới
Cơ quan thuế và các tổ chức sẽ có nhiều chương trình đào tạo, hướng dẫn miễn phí. Hộ kinh doanh nên tích cực tham gia để nắm vững các quy định mới về thuế, kế toán, cách sử dụng phần mềm và tuân thủ đúng pháp luật.
7. Đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội (nếu có lao động)
Khi chuyển sang phương pháp kê khai và quản lý chuyên nghiệp hơn, hộ kinh doanh có sử dụng lao động cần thực hiện đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động theo quy định của Luật lao động.
V. Lợi ích khi chuyển từ thuế khoán sang kê khai
- Chủ động xác định nghĩa vụ thuế: Hộ kinh doanh tự quyết định số thuế phải nộp dựa trên kết quả kinh doanh thực tế, không bị ấn định một mức cố định. Khi kinh doanh khó khăn, số thuế phải nộp sẽ giảm tương ứng.
- Tăng tính minh bạch và chuyên nghiệp: Việc ghi chép sổ sách, xuất hóa đơn đầy đủ giúp hoạt động kinh doanh trở nên minh bạch, nâng cao uy tín với khách hàng và đối tác, đồng thời là nền tảng để quản trị hiệu quả.
- Dễ dàng tiếp cận nguồn vốn: Với hồ sơ tài chính rõ ràng, hộ kinh doanh có thể dễ dàng chứng minh năng lực tài chính để vay vốn ngân hàng, tham gia các chuỗi cung ứng lớn.
- Ứng dụng công nghệ, giảm chi phí: Việc áp dụng các phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử giúp tự động hóa quy trình, tiết kiệm thời gian, chi phí và giảm thiểu sai sót.
- Tạo điều kiện chuyển đổi lên doanh nghiệp: Quá trình làm quen với kê khai, kế toán, hóa đơn là bước đệm hoàn hảo để hộ kinh doanh sẵn sàng chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp khi đủ lớn mạnh, đặc biệt khi có chính sách miễn thuế TNDN cho hộ chuyển đổi.
VI. Hỗ trợ từ nhà nước và doanh nghiệp
Nhận thấy những khó khăn ban đầu của hộ kinh doanh, Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp đã có nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực.
1. Hỗ trợ từ Nhà nước
- Cung cấp phần mềm miễn phí: Theo dự thảo Nghị định hướng dẫn Nghị quyết 198/2025/QH15, Nhà nước sẽ chi ngân sách để cung cấp miễn phí phần mềm kế toán và các nền tảng số dùng chung cho hộ kinh doanh.
- Đào tạo và tư vấn: Cơ quan thuế các cấp đẩy mạnh tuyên truyền, tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo miễn phí về chính sách thuế, kỹ năng kế toán, sử dụng phần mềm…
- Đơn giản hóa thủ tục: Ngành thuế đang nỗ lực đơn giản hóa chế độ kế toán, cải cách thủ tục hành chính, phát triển ứng dụng eTax Mobile để tự động gợi ý tờ khai, giúp người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ một cách thuận lợi nhất.
2. Hỗ trợ từ doanh nghiệp công nghệ
- CTCP MISA: Công bố chương trình tặng miễn phí phần mềm quản lý bán hàng MISA eShop, chữ ký số và hóa đơn điện tử cho 2 triệu hộ kinh doanh.
- KiotViet: Ra mắt phần mềm kế toán miễn phí được thiết kế tối giản, tích hợp ngay trên nền tảng quản lý bán hàng, giúp tự động hóa việc ghi sổ và lập tờ khai thuế.
VII. Một số thách thức và lưu ý quan trọng
1. Xử lý hàng tồn kho không có hóa đơn
Đây là lo lắng lớn của nhiều hộ kinh doanh. Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam khuyến nghị các hộ nên tự rà soát hàng tồn kho. Đối với hàng hóa đảm bảo chất lượng, nên bán ra để nộp thuế. Trong giai đoạn đầu chuyển đổi, cơ quan thuế sẽ tập trung hướng dẫn thay vì truy thu, xử phạt về vấn đề này.
2. Tránh gây gánh nặng chi phí
Các chuyên gia và cơ quan quản lý đều nhấn mạnh việc chuyển đổi không nhằm mục đích tăng thu ngân sách. Các chính sách hỗ trợ, cung cấp phần mềm miễn phí và nâng ngưỡng miễn thuế lên 200 triệu đồng/năm đều nhằm giảm gánh nặng tuân thủ cho hộ kinh doanh, đặc biệt là các hộ quy mô nhỏ.
3. Cần có thời gian thích ứng
Việc thay đổi một thói quen lâu năm sang một quy trình hoàn toàn mới chắc chắn sẽ có những bỡ ngỡ. Cơ quan thuế cam kết sẽ đồng hành, hướng dẫn và không xử phạt ngay các sai sót nhỏ trong giai đoạn đầu để các hộ kinh doanh có thời gian làm quen và thích ứng.
VIII. Tóm tắt bỏ thuế khoán hộ kinh doanh 2026: Hướng dẫn chi tiết chuyển đổi sang kê khai
Chủ trương bỏ thuế khoán hộ kinh doanh từ ngày 01/01/2026 là một cuộc cải cách toàn diện, mang tính bước ngoặt. Mặc dù có những thách thức ban đầu, nhưng đây là cơ hội lớn để các hộ kinh doanh tự làm mới mình, hoạt động chuyên nghiệp, minh bạch hơn và tạo ra nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong tương lai.
Với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ, cơ quan thuế và sự đồng hành của các doanh nghiệp công nghệ, Thuận Thiên tin rằng cộng đồng hộ kinh doanh Việt Nam sẽ vượt qua giai đoạn chuyển đổi này một cách thành công, đóng góp tích cực hơn vào sự phát triển chung của nền kinh tế.
