Đặc điểm, ưu điểm và hạn chế của công ty cổ phần

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu ngày càng phát triển và hội nhập, công ty cổ phần đã trở thành một trong những mô hình kinh doanh phổ biến tại Việt Nam. Với cơ cấu tổ chức linh hoạt và khả năng huy động vốn mạnh mẽ, công ty cổ phần đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đổi mới sáng tạo.

Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm nổi bật, loại hình doanh nghiệp này cũng tồn tại một số hạn chế nhất định. Bài viết này sẽ nêu rõ đặc điểm, ưu điểm và hạn chế của công ty cổ phần sẽ giúp các nhà đầu tư, doanh nhân và những người quan tâm có cái nhìn toàn diện hơn về mô hình kinh doanh này.

Căn cứ pháp lý, thông tư, nghị định

• Luật số 59/2020/QH14 của Quốc hội: Luật Doanh nghiệp
• Nghị định số 01/2021/NĐ-CP ngày 14/01/2021 của Chính phủ về đăng ký doanh nghiệp
• Thông tư số 02/2021/TT-BKHĐT ngày 23/01/2021 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn về đăng ký doanh nghiệp
• Luật số 61/2020/QH14 của Quốc hội: Luật Đầu tư

I. Giới thiệu về công ty cổ phần

Công ty cổ phần là một loại hình doanh nghiệp, trong đó:

• Vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần.
• Cổ đông có thể là tổ chức hoặc cá nhân, số lượng cổ đông tối thiểu là 03 và không hạn chế số lượng tối đa.
• Cổ đông chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn đã góp vào doanh nghiệp.
• Cổ đông có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần của mình cho người khác, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 120 và khoản 1 Điều 127 của Luật Doanh nghiệp và Điều lệ công ty có quy định hạn chế chuyển nhượng cổ phần.

II. Phân loại công ty cổ phần

Công ty cổ phần được phân loại dựa trên các tiêu chí sau:

1. Phân loại theo tính chất hoạt động:

• Công ty cổ phần đại chúng:
  • Có vốn điều lệ đã góp từ 30 tỷ đồng trở lên
  • Có tối thiểu 10% cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 nhà đầu tư không phải cổ đông lớn nắm giữ
  • Có tối thiểu 100 cổ đông
  • Đã thực hiện chào bán thành công cổ phiếu ra công chúng
• Công ty cổ phần thường: Không đáp ứng đủ các tiêu chí của công ty cổ phần đại chúng

2. Phân loại theo hình thức sở hữu:

• Công ty cổ phần tư nhân: 100% vốn thuộc sở hữu tư nhân
• Công ty cổ phần có vốn nhà nước: Có một phần hoặc toàn bộ vốn thuộc sở hữu nhà nước

3. Phân loại theo tình trạng niêm yết:

• Công ty cổ phần niêm yết: Cổ phiếu được giao dịch trên sàn chứng khoán
• Công ty cổ phần chưa niêm yết: Cổ phiếu chưa được giao dịch trên sàn chứng khoán

III. Đặc điểm chung của công ty cổ phần

Dưới đây là một số đặc điểm chung của các loại công ty cổ phần:

Tư cách pháp nhân:

• Công ty cổ phần là một pháp nhân độc lập
• Có tài sản và vốn riêng
• Chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính bằng toàn bộ tài sản của mình

Hình thức huy động vốn:

• Vốn được huy động thông qua việc phát hành cổ phiếu
• Cổ đông góp vốn bằng cách mua cổ phiếu

Trách nhiệm của cổ đông: Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính của công ty trong phạm vi số vốn đã góp

Cơ cấu quản lý:

• Đại hội đồng cổ đông
• Hội đồng quản trị
• Ban kiểm soát (đối với công ty cổ phần có từ 11 cổ đông trở lên)
• Ban giám đốc hoặc Tổng giám đốc

Quyền của cổ đông:

• Tham gia và biểu quyết tại Đại hội đồng cổ đông
• Nhận cổ tức
• Được ưu tiên mua cổ phiếu mới chào bán
• Chuyển nhượng cổ phần

Vốn điều lệ:

• Được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần
• Mệnh giá mỗi cổ phần là 10.000 đồng

Số lượng cổ đông:

• Tối thiểu là 3 cổ đông
• Không giới hạn số lượng cổ đông tối đa

Khả năng chuyển nhượng vốn: Cổ phần có thể được tự do chuyển nhượng, trừ một số trường hợp bị hạn chế theo quy định của pháp luật hoặc Điều lệ công ty

Hoạt động kinh doanh:

• Mục tiêu chính là tối đa hóa lợi nhuận cho cổ đông
• Có quyền kinh doanh trong các ngành nghề mà pháp luật không cấm

IV. Ưu điểm và hạn chế của công ty cổ phần

1. Ưu điểm của công ty cổ phần

Công ty cổ phần (CTCP) là một loại hình doanh nghiệp ngày càng phổ biến tại Việt Nam bởi những ưu điểm nổi bật so với các loại hình doanh nghiệp khác như doanh nghiệp tư nhân hay doanh nghiệp nhà nước. Dưới đây là một số ưu điểm chính của CTCP:

• Khả năng huy động vốn mạnh mẽ: Công ty cổ phần có thể huy động vốn từ nhiều nhà đầu tư thông qua việc phát hành cổ phiếu, trái phiếu, hoặc các công cụ tài chính khác. Điều này giúp công ty có nguồn vốn lớn để mở rộng kinh doanh và đầu tư.
• Trách nhiệm hữu hạn của cổ đông: Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về khoản đầu tư của mình, giảm thiểu rủi ro cá nhân và khuyến khích đầu tư.
• Tính thanh khoản cao: Cổ phiếu của công ty có thể được mua bán dễ dàng trên thị trường chứng khoán, tạo tính thanh khoản cao cho nhà đầu tư.
• Cơ cấu quản trị chuyên nghiệp: Mô hình quản trị của công ty cổ phần thường chuyên nghiệp và hiệu quả, với sự phân chia rõ ràng giữa quyền sở hữu và quyền quản lý.
• Khả năng thu hút nhân tài: Công ty có thể thu hút và giữ chân nhân tài thông qua các chương trình cổ phiếu thưởng hoặc quyền mua cổ phiếu ưu đãi.
• Tăng uy tín và thương hiệu: Việc trở thành công ty cổ phần, đặc biệt là công ty đại chúng, giúp nâng cao uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp.
• Tính minh bạch cao: Yêu cầu về công bố thông tin và báo cáo tài chính định kỳ giúp tăng tính minh bạch trong hoạt động của công ty.
• Khả năng tồn tại lâu dài: Công ty cổ phần có thể tồn tại độc lập với các cổ đông sáng lập, đảm bảo sự liên tục trong hoạt động kinh doanh.
• Đa dạng hóa nguồn vốn: Có thể huy động vốn từ nhiều nguồn khác nhau như cổ đông, trái chủ, ngân hàng, giúp đa dạng hóa cơ cấu vốn.
• Linh hoạt trong chiến lược phát triển: Khả năng huy động vốn lớn cho phép công ty linh hoạt trong việc thực hiện các chiến lược mở rộng, đầu tư, hoặc mua bán sáp nhập.

2. Hạn chế của công ty cổ phần

Bên cạnh những ưu điểm nổi bật, công ty cổ phần (CTCP) cũng có một số hạn chế cần được lưu ý:

• Chi phí quản lý cao: Cơ cấu tổ chức của công ty cổ phần thường phức tạp, dẫn đến chi phí quản lý và vận hành cao. Công ty phải chi trả cho các hoạt động như tổ chức đại hội cổ đông, chi phí cho hội đồng quản trị và ban kiểm soát.
• Chi phí thành lập và vận hành cao: Quá trình thành lập và duy trì hoạt động của công ty cổ phần thường tốn kém hơn so với các loại hình doanh nghiệp khác do yêu cầu về thủ tục pháp lý và quản trị phức tạp hơn.
• Quy định pháp lý phức tạp: Công ty cổ phần phải tuân thủ nhiều quy định pháp lý chặt chẽ, đặc biệt là các công ty đại chúng và niêm yết, điều này có thể tạo ra gánh nặng về mặt tuân thủ.
• Khó khăn trong việc giữ bí mật kinh doanh: Do yêu cầu công khai thông tin, công ty có thể gặp khó khăn trong việc bảo vệ các bí mật kinh doanh và chiến lược cạnh tranh.
• Rủi ro mất quyền kiểm soát: Cổ đông sáng lập có thể mất quyền kiểm soát nếu không nắm giữ đủ cổ phần, đặc biệt khi công ty phát hành thêm cổ phiếu.
• Áp lực từ cổ đông: Công ty phải đối mặt với áp lực từ cổ đông về việc tăng giá cổ phiếu và chia cổ tức, có thể ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư dài hạn.
• Khả năng bị thâu tóm: Công ty có thể trở thành mục tiêu thâu tóm của các đối thủ cạnh tranh hoặc các nhà đầu tư không mong muốn.
• Xung đột lợi ích: Có thể xảy ra xung đột lợi ích giữa các nhóm cổ đông khác nhau hoặc giữa cổ đông và ban quản lý.
• Quyết định chậm hơn: Quá trình ra quyết định có thể chậm hơn do cần sự đồng thuận từ nhiều bên liên quan, đặc biệt là với các quyết định quan trọng.
• Áp lực báo cáo định kỳ: Công ty phải thường xuyên chuẩn bị và công bố các báo cáo tài chính, báo cáo quản trị, tạo gánh nặng hành chính.
• Chi phí tuân thủ cao: Đặc biệt đối với công ty đại chúng và niêm yết, chi phí để tuân thủ các quy định về quản trị công ty, kiểm toán, và công bố thông tin có thể rất lớn.
• Rủi ro biến động giá cổ phiếu: Giá cổ phiếu có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố ngoài tầm kiểm soát của công ty, tạo ra rủi ro cho cả công ty và cổ đông.
• Khó khăn trong việc thay đổi nhanh chóng: Do cấu trúc phức tạp và quy mô lớn, công ty cổ phần có thể kém linh hoạt hơn trong việc thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của thị trường.

V. Phân biệt cơ bản giữa công ty cổ phần và công ty TNHH

Công ty cổ phần là một mô hình kinh doanh có nhiều ưu điểm nổi bật, đặc biệt là khả năng huy động vốn mạnh mẽ, cơ cấu quản trị chuyên nghiệp và tính thanh khoản cao của cổ phiếu. Những đặc điểm này giúp công ty cổ phần trở thành lựa chọn hàng đầu cho các doanh nghiệp muốn mở rộng quy mô và phát triển bền vững.

Việc lựa chọn mô hình công ty cổ phần hay các loại hình doanh nghiệp khác phụ thuộc vào mục tiêu, chiến lược và điều kiện cụ thể của từng tổ chức. Hiểu rõ đặc điểm, ưu điểm và hạn chế của công ty cổ phần sẽ giúp các nhà đầu tư và doanh nhân đưa ra quyết định sáng suốt, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài và thành công.