Từ ngày 01/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (sửa đổi) chính thức có hiệu lực với nhiều thay đổi quan trọng về chế độ ốm đau và nghỉ chăm con ốm. Việc nắm rõ các quy định mới sẽ giúp người lao động bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
Trong bài viết này, Thuận Thiên sẽ tổng hợp và hướng dẫn chi tiết cho bạn về mức hưởng, thời gian nghỉ, hồ sơ và quy trình giải quyết chế độ ốm đau, chăm con ốm mới nhất.
Cơ sở pháp lý
- Luật Bảo hiểm xã hội 2024
- Thông tư 12/2025/TT-BNV quy định chi tiết Luật BHXH 2024
- Nghị định 158/2025/NĐ-CP
- Thông tư 56/2017/TT-BYT về việc cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH
I. Đối tượng và điều kiện hưởng chế độ ốm đau, chăm con ốm
1. Đối tượng hưởng
Người lao động đang tham gia BHXH bắt buộc được hưởng chế độ ốm đau nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
- Bị ốm đau, tai nạn (không phải tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp) phải nghỉ việc và có xác nhận của cơ sở khám, chữa bệnh có thẩm quyền.
- Điều trị tái phát do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp đã được điều trị ổn định.
- Phải nghỉ việc để hiến, lấy, ghép mô hoặc bộ phận cơ thể người.
- Phải nghỉ việc để chăm sóc con dưới 07 tuổi bị ốm đau, có xác nhận của cơ sở khám, chữa bệnh.
2. Điều kiện hưởng
- Đang đóng BHXH bắt buộc: Người lao động phải đang trong thời gian tham gia BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp.
- Có xác nhận y tế: Phải có Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH hoặc Giấy ra viện do cơ sở y tế có thẩm quyền cấp.
- Không áp dụng: Chế độ không áp dụng cho các trường hợp người lao động nghỉ việc riêng không hưởng lương, nghỉ phép năm.
II. Thời gian nghỉ hưởng chế độ ốm đau & chăm con ốm
1. Thời gian nghỉ hưởng chế độ ốm đau
Thời gian nghỉ ốm tối đa trong một năm được quy định dựa trên số năm đã đóng BHXH và điều kiện làm việc như sau:
| Thời gian đóng BHXH | Điều kiện làm việc bình thường | Nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm |
|---|---|---|
| Dưới 15 năm | 30 ngày/năm | 40 ngày/năm |
| Từ 15 đến dưới 30 năm | 40 ngày/năm | 50 ngày/năm |
| Từ 30 năm trở lên | 60 ngày/năm | 70 ngày/năm |
2. Thời gian nghỉ hưởng chế độ chăm con ốm
Đây là quyền lợi quan trọng của người lao động khi có con dưới 7 tuổi bị bệnh, cụ thể:
- Con dưới 3 tuổi: Thời gian nghỉ tối đa là 20 ngày làm việc/năm cho mỗi con.
- Con từ đủ 3 đến dưới 7 tuổi: Thời gian nghỉ tối đa là 15 ngày làm việc/năm cho mỗi con.
3. Lưu ý quan trọng về thời gian nghỉ
- Thời gian nghỉ được tính theo ngày làm việc, không bao gồm ngày nghỉ lễ, Tết và ngày nghỉ hằng tuần.
- Nếu cả cha và mẹ đều tham gia BHXH bắt buộc thì mỗi người đều được nghỉ theo quy định trên, có thể luân phiên hoặc cùng nghỉ chăm con.
- Theo Điều 5 Thông tư 12/2025/TT-BNV, việc xác định tuổi của con để hưởng chế độ được tính đến trước ngày sinh nhật của năm con đủ 3 tuổi hoặc đủ 7 tuổi.
III. Mức hưởng chế độ ốm đau và chăm con ốm
1. Công thức tính mức hưởng cơ bản
Mức hưởng trợ cấp một ngày được xác định theo công thức: Mức hưởng/ngày = (Tiền lương đóng BHXH của tháng liền kề trước khi nghỉ / 24) x 75%.
Tổng số tiền bạn thực nhận sẽ bằng mức hưởng mỗi ngày nhân với tổng số ngày nghỉ được hưởng theo quy định. Đặc biệt, theo quy định mới, trường hợp nghỉ nửa ngày vẫn được thanh toán tiền BHXH tương ứng.
2. Mức hưởng đối với bệnh cần chữa trị dài ngày
Đối với người lao động mắc bệnh thuộc danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày do Bộ Y tế ban hành, mức hưởng được tính theo tỷ lệ trên tiền lương đóng BHXH và phụ thuộc vào thời gian tham gia BHXH:
- 65% tiền lương: Nếu đã đóng BHXH từ 30 năm trở lên.
- 55% tiền lương: Nếu đã đóng BHXH từ 15 đến dưới 30 năm.
- 50% tiền lương: Nếu đã đóng BHXH dưới 15 năm.
3. Ví dụ minh họa cách tính
Anh A có mức lương đóng BHXH tháng liền kề là 12.000.000 đồng/tháng. Anh A nghỉ ốm 6 ngày (có giấy chứng nhận hợp lệ). Số tiền trợ cấp ốm đau anh A nhận được là:
Tiền nghỉ ốm = (12.000.000 / 24) x 75% x 6 = 2.250.000 đồng.
IV. Hồ sơ và quy trình giải quyết chế độ
1. Thành phần hồ sơ cần chuẩn bị
- Trường hợp điều trị nội trú: Bản sao Giấy ra viện, hoặc tóm tắt hồ sơ bệnh án, hoặc giấy tờ khác chứng minh quá trình điều trị nội trú.
- Trường hợp điều trị ngoại trú: Bản chính Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH. Nếu có chỉ định của cơ sở y tế về thời gian điều trị ngoại trú sau khi ra viện thì cần thêm bản sao giấy ra viện.
- Trường hợp khám chữa bệnh ở nước ngoài: Bản dịch tiếng Việt các giấy tờ khám chữa bệnh đã được công chứng, chứng thực và hợp pháp hóa lãnh sự theo quy định.
2. Quy trình giải quyết 3 bước
- Bước 1: Người lao động nộp hồ sơ. Trong thời hạn 45 ngày kể từ ngày trở lại làm việc, người lao động nộp đầy đủ hồ sơ cho người sử dụng lao động.
- Bước 2: Đơn vị hoàn thiện và nộp hồ sơ. Trong thời hạn 7 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ, người sử dụng lao động lập Danh sách 01B-HSB và nộp cho cơ quan BHXH qua Cổng dịch vụ công, bưu điện hoặc nộp trực tiếp.
- Bước 3: Cơ quan BHXH giải quyết. Trong thời hạn 7 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan BHXH sẽ giải quyết và chi trả tiền trợ cấp cho người lao động. Nếu từ chối, cơ quan BHXH phải có văn bản trả lời và nêu rõ lý do.
3. Lưu ý về Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH
- Giấy chứng nhận phải do cơ sở khám chữa bệnh có giấy phép hoạt động cấp, phù hợp với phạm vi chuyên môn được phê duyệt.
- Nội dung trên giấy phải được ghi đầy đủ, rõ ràng bằng tiếng Việt, không tẩy xóa và có chữ ký của bác sĩ, dấu của cơ sở y tế. Bác sĩ có thể chỉ định số ngày nghỉ tối đa 30 ngày cho một lần cấp giấy.
V. Một số điểm mới nổi bật từ 01/07/2025
Luật BHXH 2024 mang đến nhiều thay đổi tích cực, giúp người lao động tiếp cận quyền lợi thuận tiện hơn:
- Không còn quy định nghỉ dài ngày tối đa 180 ngày cho bệnh cần chữa trị dài ngày, mà căn cứ trực tiếp vào số năm đóng BHXH.
- Người lao động nghỉ ốm nửa ngày vẫn được thanh toán BHXH tương ứng.
- Quy trình giải quyết chế độ rõ ràng, minh bạch, hỗ trợ nộp hồ sơ trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công BHXH.
- Áp dụng nhiều quy định thuận tiện hơn cho người lao động bán thời gian, lao động nữ, và các trường hợp đặc biệt (ví dụ: hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể…).
VI. Chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau ốm đau
Đây là chế độ hỗ trợ thêm sau khi người lao động đã hưởng hết thời gian nghỉ ốm trong năm.
- Điều kiện hưởng: Người lao động đã nghỉ hưởng chế độ ốm đau từ 30 ngày trở lên trong năm (tính cả ngày nghỉ lễ, tết, hằng tuần), và trong 30 ngày kể từ khi trở lại làm việc mà sức khỏe chưa phục hồi.
- Thời gian và mức hưởng: Thời gian nghỉ tối đa 10 ngày/năm. Mức hưởng mỗi ngày bằng 30% mức lương cơ sở.
VII. Các trường hợp không được hưởng chế độ ốm đau
Người lao động sẽ không được giải quyết hưởng chế độ ốm đau trong các trường hợp sau:
- Ốm đau, tai nạn do tự hủy hoại sức khỏe, do say rượu hoặc sử dụng chất ma túy, tiền chất ma túy.
- Điều trị lần đầu do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp (đã có chế độ tai nạn lao động chi trả).
- Ốm đau, tai nạn xảy ra trong thời gian đang nghỉ phép hằng năm, nghỉ việc riêng, nghỉ không hưởng lương.
- Đang trong thời gian nghỉ hưởng chế độ thai sản.
VIII. Tóm tắt chế độ ốm đau: Mức hưởng và quy trình giải quyết mới nhất
Trên đây là toàn bộ thông tin cập nhật về chế độ ốm đau và nghỉ chăm con ốm theo quy định mới nhất từ ngày 01/7/2025. Việc nắm vững các điều kiện, thời gian, mức hưởng và thủ tục sẽ giúp người lao động chủ động bảo vệ quyền lợi của mình. Hy vọng bài viết của Thuận Thiên đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích và dễ áp dụng vào thực tế.
