Chế độ thai sản là một trong những quyền lợi quan trọng nhất mà người lao động được hưởng khi tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), nhằm đảm bảo thu nhập và sức khỏe trong thời kỳ mang thai, sinh con và nuôi con nhỏ. Với nhiều thay đổi tích cực từ Luật Bảo hiểm xã hội 2024 sắp có hiệu lực, người lao động sẽ được đảm bảo nhiều quyền lợi hấp dẫn hơn, đặc biệt là việc mở rộng đối tượng và đơn giản hóa thủ tục.
Trong bài viết này, Thuận Thiên sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn đầy đủ và chi tiết nhất về chế độ thai sản 2025, từ điều kiện, mức hưởng, đến quy trình hồ sơ điện tử theo quy định mới nhất.
Cơ sở pháp lý:
- Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (sửa đổi) số 36/2024/QH15 – có hiệu lực từ ngày 01/07/2025.
- Bộ luật Lao động 2019 quy định về thời gian nghỉ việc.
- Nghị định 73/2024/NĐ-CP quy định về mức lương cơ sở, mức tham chiếu từ ngày 01/07/2024.
- Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 (số 58/2014/QH13)
- Nghị định số 115/2015/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộcNghị định số 115/2015/NĐ-CP
- Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội:Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH
- Luật số 41/2024/QH15 của Quốc hội: Luật Bảo hiểm xã hội
- Quyết định số 222/QĐ-BHXH năm 2021
I. Những thay đổi quan trọng về chế độ thai sản từ 01/07/2025
Luật BHXH 2024 mang đến nhiều điểm mới đột phá, nâng cao quyền lợi cho người lao động. Dưới đây là những thay đổi quan trọng nhất về chế độ thai sản 2025.
1. Mở rộng đối tượng hưởng chế độ thai sản
Điểm nổi bật nhất là việc mở rộng đối tượng tham gia, đặc biệt là người tham gia BHXH tự nguyện và các nhóm lao động khác, cụ thể:
- Người tham gia BHXH tự nguyện: Sẽ được hưởng trợ cấp thai sản khi sinh con với mức 2.000.000 đồng/con, áp dụng từ ngày 01/07/2025. Điều này mở ra cơ hội cho lao động tự do, người làm nội trợ… được hưởng quyền lợi thai sản.
- Mở rộng đối tượng BHXH bắt buộc: Bổ sung các nhóm như chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp có vốn nhà nước, người làm việc không trọn thời gian… cũng sẽ được hưởng chế độ thai sản.
2. Tăng số ngày nghỉ khám thai
Theo quy định mới, lao động nữ được nghỉ đi khám thai tối đa 05 lần, mỗi lần được nghỉ tối đa 02 ngày trong mọi trường hợp, thay vì chỉ 01 ngày như trước đây (trừ trường hợp đặc biệt). Điều này tạo điều kiện thuận lợi hơn cho lao động nữ ở xa hoặc có thai kỳ cần theo dõi kỹ.
3. Lao động nữ phá thai đều được hưởng chế độ
Từ ngày 01/07/2025, lao động nữ phá thai, dù là phá thai bệnh lý hay phá thai ngoài ý muốn, đều được hưởng chế độ thai sản nếu đáp ứng đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH. Quy định cũ chỉ áp dụng cho trường hợp phá thai bệnh lý.
4. Thay đổi thời gian nghỉ của lao động nam
Thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản của nam giới khi vợ sinh con phải nằm trong khoảng thời gian 60 ngày đầu tiên kể từ ngày vợ sinh. Quy định này nới rộng hơn so với 30 ngày trước đây, giúp lao động nam linh hoạt sắp xếp thời gian hỗ trợ vợ con.
II. Đối tượng và điều kiện hưởng chế độ thai sản 2025
1. Đối tượng áp dụng
Theo quy định của Luật BHXH 2024, các đối tượng sau đây được hưởng chế độ thai sản:
- Lao động nữ mang thai, sinh con.
- Lao động nữ mang thai hộ và người mẹ nhờ mang thai hộ.
- Lao động nam đang đóng BHXH bắt buộc có vợ sinh con.
- Người lao động (cả nam và nữ) nhận nuôi con nuôi dưới 06 tháng tuổi.
- Lao động nữ đặt vòng tránh thai hoặc người lao động thực hiện các biện pháp triệt sản.
- Người tham gia BHXH tự nguyện (hưởng trợ cấp một lần từ 01/07/2025).
- Chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh.
- Người làm việc theo hợp đồng lao động từ 01 tháng trở lên nhưng làm việc không trọn thời gian.
2. Điều kiện về thời gian đóng BHXH
- Đối với lao động nữ sinh con, nhận con nuôi: Phải đóng BHXH từ đủ 06 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.
- Trường hợp nghỉ dưỡng thai: Nếu lao động nữ đã đóng BHXH từ đủ 12 tháng trở lên mà khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở y tế, chỉ cần đóng BHXH từ đủ 03 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh.
- Trường hợp điều trị vô sinh (áp dụng từ 01/07/2025): Lao động nữ sinh con sau khi điều trị vô sinh chỉ cần đóng BHXH từ đủ 06 tháng trở lên trong 24 tháng liền kề trước khi sinh.
- Đối với lao động nam có vợ sinh con: Phải đang đóng BHXH vào tháng vợ sinh con. Đối với người tham gia BHXH tự nguyện, chồng phải đóng đủ 06 tháng trong 12 tháng trước khi vợ sinh.
Lưu ý cách tính thời gian 12 tháng trước sinh: Nếu bạn sinh con trước ngày 15 của tháng, tháng sinh con không được tính. Nếu sinh từ ngày 15 trở đi và tháng đó có đóng BHXH thì tháng đó sẽ được tính vào thời gian 12 tháng.
III. Thời gian hưởng chế độ thai sản chi tiết
1. Thời gian nghỉ khám thai
Từ ngày 01/07/2025, lao động nữ được nghỉ tối đa 05 lần, mỗi lần không quá 02 ngày, áp dụng cho mọi trường hợp.
2. Thời gian nghỉ khi sảy thai, nạo, phá thai, thai chết lưu
- 10 ngày nếu thai dưới 05 tuần tuổi.
- 20 ngày nếu thai từ 05 tuần tuổi đến dưới 13 tuần tuổi.
- 40 ngày nếu thai từ 13 tuần tuổi đến dưới 22 tuần tuổi (thay đổi so với 25 tuần trước đây).
- 50 ngày nếu thai từ 22 tuần tuổi trở lên.
3. Thời gian nghỉ khi sinh con của lao động nữ
- Nghỉ 06 tháng trước và sau sinh. Thời gian nghỉ trước sinh không quá 02 tháng.
- Trường hợp sinh đôi, được nghỉ 07 tháng.
- Từ con thứ ba trở lên, mỗi con được nghỉ thêm 01 tháng.
4. Thời gian nghỉ của lao động nam có vợ sinh con
- Vợ sinh thường: Nghỉ 05 ngày làm việc.
- Vợ sinh mổ hoặc sinh non (dưới 32 tuần tuổi): Nghỉ 07 ngày làm việc.
- Vợ sinh đôi thường: Nghỉ 10 ngày làm việc.
- Vợ sinh đôi phải mổ: Nghỉ 14 ngày làm việc.
- Vợ sinh ba trở lên: Từ con thứ ba, mỗi con được nghỉ thêm 03 ngày làm việc.
IV. Mức hưởng và cách tính chế độ thai sản
1. Trợ cấp một lần khi sinh con
Mức hưởng trợ cấp một lần bằng 2 lần mức tham chiếu tại tháng sinh con.
- Công thức: 2 × Mức tham chiếu.
- Mức hưởng hiện tại (từ 01/07/2024): 2 × 2.340.000 = 4.680.000 đồng/con.
2. Tiền hưởng chế độ thai sản hàng tháng (cho lao động nữ)
Mức hưởng mỗi tháng bằng 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 06 tháng gần nhất trước khi nghỉ.
- Công thức: 100% × Mức bình quân tiền lương đóng BHXH 06 tháng gần nhất × Số tháng nghỉ.
- Ví dụ: Chị A có mức lương bình quân đóng BHXH là 8.000.000 đồng/tháng, sinh một con. Tổng tiền thai sản chị A nhận được là: (8.000.000 × 6) + 4.680.000 = 52.680.000 đồng.
Lưu ý: Trường hợp chưa đóng đủ 6 tháng BHXH, mức hưởng được tính theo mức bình quân tiền lương tháng của các tháng đã đóng.
3. Trợ cấp cho lao động nam khi nghỉ chăm vợ sinh
Mức hưởng được tính trên mức bình quân tiền lương đóng BHXH 06 tháng gần nhất.
- Công thức: (Mức bình quân tiền lương đóng BHXH 06 tháng / 24 ngày) × Số ngày nghỉ.
4. Quyền lợi dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau sinh
Trong 30 ngày đầu quay lại làm việc, nếu sức khỏe chưa phục hồi, lao động nữ được nghỉ dưỡng sức từ 05 đến 10 ngày. Mức hưởng mỗi ngày bằng 30% mức tham chiếu (tương đương 702.000 đồng/ngày tính theo mức tham chiếu 2.340.000 đồng).
V. Hồ sơ và thủ tục hưởng chế độ thai sản điện tử
1. Thành phần hồ sơ cần chuẩn bị
- Hồ sơ cơ bản: Bản sao giấy khai sinh hoặc bản sao giấy chứng sinh của con.
- Hồ sơ bổ sung (nếu có): Giấy xác nhận của cơ sở y tế về việc nghỉ dưỡng thai, sinh mổ, sinh non; giấy chứng tử của con (nếu con mất sau sinh); giấy tờ chứng minh điều trị vô sinh, hiếm muộn…
- Mẫu biểu: Người sử dụng lao động lập Danh sách đề nghị giải quyết hưởng chế độ thai sản theo mẫu 01D-HSB.
2. Hướng dẫn đăng ký và tra cứu trên ứng dụng VssID
- Bước 1 – Đăng ký tài khoản: Tải ứng dụng VssID, chọn ‘Đăng ký tài khoản’, kê khai thông tin cá nhân và chụp ảnh CCCD để hoàn tất.
- Bước 2 – Tra cứu thông tin hưởng: Sau khi hồ sơ được duyệt, bạn đăng nhập VssID, vào mục ‘Quản lý cá nhân’ → ‘Thông tin hưởng’ → ‘ODTS’ để xem chi tiết số tiền và tình trạng chi trả.
3. Quy trình và thời hạn giải quyết hồ sơ
- Đối với người lao động đang làm việc: Nộp hồ sơ cho công ty trong vòng 45 ngày kể từ ngày trở lại làm việc. Công ty nộp cho cơ quan BHXH trong 07 ngày làm việc. Cơ quan BHXH giải quyết trong 07 ngày làm việc.
- Đối với người lao động đã thôi việc: Nộp hồ sơ trực tiếp cho cơ quan BHXH nơi cư trú. Thời hạn giải quyết là 05 ngày làm việc.
VI. Tóm tắt chế độ thai sản 2025: Hướng dẫn chi tiết từ A-Z theo luật BHXH mới
Chế độ thai sản 2025 mang lại nhiều cải tiến tích cực, đặc biệt là việc mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện và số hóa quy trình thủ tục qua VssID. Hy vọng qua bài viết này của Thuận Thiên, các bạn đã nắm rõ các quy định mới để tận dụng tối đa quyền lợi chính đáng của mình. Hãy chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và đúng quy định để quá trình giải quyết diễn ra nhanh chóng, thuận lợi.
