Từ ngày 01 tháng 01 năm 2026, hệ thống thuế đối với hộ kinh doanh sẽ trải qua những thay đổi căn bản và toàn diện theo Nghị quyết 198/2025/QH15. Các chính sách mới như bãi bỏ thuế khoán, nâng ngưỡng miễn thuế, và áp dụng hóa đơn điện tử đang gây ra không ít băn khoăn và hiểu lầm.
Trong bài viết này, Thuận Thiên sẽ tổng hợp và giải đáp chi tiết các hiểu lầm thuế hộ kinh doanh phổ biến nhất, giúp bạn chuẩn bị sẵn sàng trước thời điểm áp dụng.
Cơ sở pháp lý:
- Nghị quyết 198/2025/QH15: Về một số cơ chế, chính sách đặc biệt để phát triển kinh tế tư nhân (bỏ thuế khoán, nâng ngưỡng miễn thuế lên 500 triệu đồng, miễn lệ phí môn bài).
- Luật Thuế Thu Nhập Cá Nhân (Sửa đổi): Nâng ngưỡng chịu thuế lên 500 triệu đồng/năm.
- Luật Thuế Giá Trị Gia Tăng (Sửa đổi) 2024: Quy định về đối tượng và ngưỡng miễn thuế GTGT.
- Quyết định 3389/QĐ-BTC: Phê duyệt đề án chuyển đổi mô hình quản lý thuế, phân loại hộ kinh doanh thành 3 nhóm.
- Nghị định 181/2025/NĐ-CP: Hướng dẫn thi hành Luật Thuế GTGT, quy định về thanh toán không dùng tiền mặt.
- Thông tư 40/2021/TT-BTC: Hướng dẫn chi tiết về tỷ lệ thuế GTGT, TNCN theo ngành nghề.
I. Hiểu lầm về ngưỡng miễn thuế 500 triệu đồng
Một trong những hiểu lầm lớn nhất là cách hiểu sai về ngưỡng miễn thuế 500 triệu đồng/năm. Nhiều người cho rằng đây là mức doanh thu được trừ đi khi tính thuế.
Sự thật: Chính sách này mang lại ưu đãi lớn hơn rất nhiều, được quy định cụ thể như sau:
- Hộ kinh doanh có doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm: Sẽ được miễn hoàn toàn cả thuế GTGT và thuế TNCN. Ưu đãi này dự kiến sẽ giúp khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh (tương đương 90% tổng số hộ) không phải nộp thuế.
- Hộ kinh doanh có doanh thu từ 500 triệu đồng/năm trở lên: Phải nộp thuế, nhưng chỉ tính trên phần doanh thu vượt quá ngưỡng 500 triệu đồng.
Lưu ý:
- Thuế GTGT: Tính trên TOÀN BỘ doanh thu thực tế (từ đồng đầu tiên, không trừ 500 triệu).
- Thuế TNCN: Chỉ tính trên phần doanh thu vượt ngưỡng 500 triệu đồng.
II. Hiểu lầm về việc bãi bỏ thuế khoán
1. Bỏ thuế khoán chỉ là thay đổi cách nộp tiền
Nhiều hộ kinh doanh quen với việc nộp một khoản tiền cố định hàng năm cho rằng việc bỏ thuế khoán từ 01/01/2026 chỉ đơn thuần là thay đổi hình thức nộp.
Sự thật: Đây là một cuộc cải cách căn bản về mô hình quản lý thuế, chuyển từ mô hình ấn định sang tự chịu trách nhiệm.
| Tiêu chí | Trước 01/01/2026 (Thuế khoán) | Từ 01/01/2026 (Kê khai) |
|---|---|---|
| Cách tính thuế | Nộp một khoản tiền cố định dựa trên doanh thu ước tính do cơ quan thuế ấn định. | Tự kê khai, tự tính và tự nộp thuế dựa trên doanh thu thực tế phát sinh. |
| Chứng từ | Không yêu cầu chứng minh chi tiết doanh thu, chi phí. | Bắt buộc phải có sổ sách kế toán, lưu trữ hóa đơn, chứng từ để chứng minh. |
| Kê khai | Không cần nộp tờ khai định kỳ. | Phải nộp tờ khai thuế định kỳ (năm, quý, hoặc tháng tùy nhóm doanh thu). |
2. Chuyển sang kê khai sẽ bị “lộ” doanh thu và nộp thuế cao hơn
Đây là lo ngại tâm lý phổ biến của các hộ kinh doanh. Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang kê khai không đồng nghĩa với việc nộp thuế nhiều hơn.
Sự thật: Rất nhiều hộ kinh doanh sẽ nộp thuế ít hơn hoặc được miễn thuế hoàn toàn nhờ các chính sách ưu đãi đi kèm:
- Ngưỡng miễn thuế 500 triệu đồng: Như đã đề cập, khoảng 90% hộ kinh doanh sẽ không phải nộp thuế.
- Trừ chi phí hợp lệ: Các hộ kinh doanh có thể chứng minh chi phí đầu vào bằng hóa đơn, chứng từ sẽ được trừ chi phí trước khi tính thuế TNCN, giúp giảm số thuế phải nộp.
- Công bằng hơn: Mô hình kê khai đảm bảo tính công bằng, hộ có doanh thu cao, lợi nhuận lớn sẽ nộp thuế tương xứng, tránh tình trạng “khoán” ở mức thấp không phản ánh đúng thực tế kinh doanh.
III. Hiểu lầm về phân loại 3 nhóm hộ kinh doanh mới
Từ năm 2026, cơ quan thuế sẽ quản lý hộ kinh doanh bằng cách chia thành 3 nhóm dựa trên doanh thu, mỗi nhóm có yêu cầu khác nhau. Việc không nắm rõ mình thuộc nhóm nào sẽ dẫn đến sai sót trong tuân thủ.
| Tiêu chí | Nhóm 1: Doanh thu ≤ 500 triệu/năm | Nhóm 2: Doanh thu 500 triệu – ≤ 3 tỷ/năm | Nhóm 3: Doanh thu ≥ 3 tỷ/năm |
|---|---|---|---|
| Nghĩa vụ thuế GTGT, TNCN | Miễn thuế | Phải nộp thuế | Phải nộp thuế |
| Kê khai thuế | 2 lần/năm (để xác định nghĩa vụ) | Theo quý (4 lần/năm) | Theo quý hoặc tháng (nếu doanh thu > 50 tỷ) |
| Sổ sách kế toán | Ghi chép đơn giản (được hỗ trợ phần mềm miễn phí) | Sổ kế toán đơn giản (được hỗ trợ phần mềm miễn phí) | Bắt buộc lập sổ theo chế độ kế toán doanh nghiệp siêu nhỏ/vừa |
| Hóa đơn điện tử | Không bắt buộc (khuyến khích) | Doanh thu dưới 1 tỷ không bắt buộc nhưng khuyến khích. Bắt buộc HĐĐT từ máy tính tiền nếu doanh thu > 1 tỷ và bán hàng trực tiếp | Bắt buộc HĐĐT có mã hoặc từ máy tính tiền |
| Tài khoản ngân hàng | Không bắt buộc | Bắt buộc mở tài khoản riêng | Bắt buộc mở tài khoản riêng |
IV. Hiểu lầm về sổ sách kế toán và kiểm tra thuế
1. Mọi hộ kinh doanh phải lập sổ kế toán phức tạp như doanh nghiệp
Sự thật: Yêu cầu về sổ sách được đơn giản hóa và phân cấp theo từng nhóm doanh thu. Đa số hộ kinh doanh không phải lập sổ kế toán phức tạp.
- Nhóm 1 (Doanh thu < 500 triệu): Chỉ cần ghi chép doanh thu đơn giản theo mẫu S1a-HKD.
- Nhóm 2 (Doanh thu 500 triệu – 3 tỷ): Sử dụng sổ kế toán đơn giản.
Đặc biệt, nhà nước sẽ cung cấp phần mềm kế toán miễn phí và tổ chức các lớp tập huấn để hỗ trợ hộ kinh doanh làm quen với quy định mới.
2. Chuyển sang kê khai sẽ bị cơ quan thuế kiểm tra liên tục
Sự thật: Ngược lại, chính sách mới còn giảm áp lực thanh tra, kiểm tra để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi.
- Cơ quan thuế không được thực hiện quá 01 lần thanh tra/kiểm tra mỗi năm đối với một hộ kinh doanh.
- Hộ kinh doanh tuân thủ tốt các quy định trong 2 năm liên tiếp sẽ được miễn kiểm tra thực địa.
V. Hiểu lầm về hóa đơn điện tử và máy tính tiền
Nhiều hộ kinh doanh vẫn nghĩ rằng mình không cần dùng hóa đơn điện tử từ 2026.
Sự thật: Quy định về hóa đơn điện tử là bắt buộc đối với một số nhóm, cụ thể:
- Bắt buộc áp dụng từ 01/06/2025: Các hộ kinh doanh bán lẻ, dịch vụ ăn uống… có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
- Khuyến khích áp dụng: Các hộ có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm được khuyến khích sử dụng để tăng tính minh bạch và chuyên nghiệp.
VI. Hiểu lầm về chi phí được trừ và thanh toán tiền mặt
Sự thật: Từ ngày 01/07/2025, các khoản chi phí mua hàng hóa, dịch vụ có giá trị từ 5 triệu đồng trở lên bắt buộc phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt (chuyển khoản, ví điện tử…) mới được xem là chi phí hợp lệ để khấu trừ thuế.
Nếu bạn thanh toán bằng tiền mặt cho các giao dịch này, khoản chi đó sẽ không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào và không được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNCN. Điều này sẽ làm tăng số thuế phải nộp.
VII. Hiểu lầm về tài khoản ngân hàng riêng
Sự thật: Chỉ các hộ kinh doanh thuộc Nhóm 1 (doanh thu dưới 500 triệu/năm) mới không bắt buộc, nhưng khuyến khích nên mở riêng để minh bạch tài khoản cũng như dễ kiềm soát dòng tiền. Các hộ thuộc Nhóm 2 và Nhóm 3 bắt buộc phải mở tài khoản ngân hàng riêng phục vụ hoạt động kinh doanh.
Việc này nhằm tách bạch dòng tiền kinh doanh và chi tiêu cá nhân, giúp việc theo dõi doanh thu, chi phí và kê khai thuế trở nên minh bạch, chính xác hơn. Sau khi mở, bạn phải thông báo số tài khoản cho cơ quan thuế trong vòng 10 ngày.
VIII. Hiểu lầm về Lệ phí môn bài
Nhiều hộ kinh doanh vẫn nghĩ rằng mình sẽ tiếp tục phải nộp lệ phí môn bài như hàng năm.
Sự thật: Từ ngày 01/01/2026, lệ phí môn bài sẽ bị xóa bỏ hoàn toàn đối với tất cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và doanh nghiệp, không phân biệt quy mô. Đây là một tin vui giúp giảm gánh nặng tài chính đáng kể.
IX. Hiểu lầm về tỷ lệ thuế suất theo ngành nghề
Nhiều hộ kinh doanh không biết rằng tỷ lệ thuế GTGT và TNCN được áp dụng khác nhau cho từng lĩnh vực kinh doanh.
Sự thật: Dưới đây là bảng tỷ lệ thuế tính trên doanh thu áp dụng cho hộ kinh doanh lựa chọn phương pháp tính thuế trực tiếp (không chứng minh được chi phí).
| Nhóm ngành nghề | Tỷ lệ Thuế GTGT | Tỷ lệ Thuế TNCN | Tổng cộng |
|---|---|---|---|
| Phân phối, cung cấp hàng hóa (bán buôn, bán lẻ) | 1% | 0,5% | 1,5% |
| Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa | 3% | 1,5% | 4,5% |
| Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu | 5% | 2% | 7% |
| Hoạt động kinh doanh khác | 2% | 1% | 3% |
| Cho thuê tài sản, đại lý bảo hiểm, xổ số | 5% | 5% | 10% |
Lưu ý: Các tỷ lệ này được áp dụng trên phần doanh thu vượt ngưỡng 500 triệu đồng.
X. Hiểu lầm về việc bắt buộc chuyển đổi lên doanh nghiệp
Sự thật: Không có quy định nào bắt buộc hộ kinh doanh phải chuyển đổi thành doanh nghiệp. Bạn hoàn toàn có quyền tiếp tục hoạt động dưới mô hình hộ kinh doanh, miễn là tuân thủ các quy định mới về kê khai, sổ sách, hóa đơn từ 2026.
Tuy nhiên, nhà nước khuyến khích các hộ có doanh thu lớn (đặc biệt là trên 3 tỷ đồng/năm) chuyển đổi lên doanh nghiệp để hưởng các chính sách ưu đãi như: miễn thuế TNDN trong 3 năm đầu, tiếp cận vốn và các chính sách hỗ trợ khác dễ dàng hơn.
XI. Hiểu lầm về thuế khi bán hàng trên sàn thương mại điện tử
Nhiều người bán hàng qua Shopee, Lazada, TikTok Shop… nhầm lẫn rằng sàn đã nộp thuế thay và họ không cần làm gì thêm.
Sự thật: Quy định về thuế hộ kinh doanh trên sàn TMĐT như sau:
- Nếu sàn có chức năng thanh toán tự động: Sàn sẽ có trách nhiệm khấu trừ, kê khai và nộp thay thuế GTGT, TNCN theo tỷ lệ % trên doanh thu của người bán. Nếu cuối năm doanh thu của bạn dưới 500 triệu, sàn sẽ xử lý hoàn lại phần thuế đã nộp thừa.
- Nếu sàn không có chức năng thanh toán tự động (ví dụ: bán hàng qua livestream trên Facebook, Zalo…): Cá nhân kinh doanh phải tự kê khai và nộp thuế theo quy định chung.
XII. Tóm tắt 10+ Hiểu lầm về thuế hộ kinh doanh từ 2026 và giải đáp chi tiết
Chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai là một bước tiến lớn nhằm tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch và công bằng hơn. Mặc dù có thể gây ra một số bỡ ngỡ ban đầu, các chính sách mới thực chất mang lại rất nhiều lợi ích. Điểm sáng lớn nhất là việc nâng ngưỡng miễn thuế lên 500 triệu đồng, giúp gần như toàn bộ hộ kinh doanh quy mô nhỏ và siêu nhỏ không còn phải chịu gánh nặng về thuế.
Hiểu rõ các quy định về phân nhóm doanh thu, hóa đơn điện tử, và tài khoản ngân hàng là chìa khóa để bạn tuân thủ đúng pháp luật và tránh các rủi ro không đáng có. Đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ miễn phí từ cơ quan thuế địa phương để quá trình chuyển đổi của bạn diễn ra thuận lợi nhất.
