Chế độ thai sản là quyền lợi quan trọng của người lao động tham gia bảo hiểm xã hội, nhằm đảm bảo thu nhập và hỗ trợ sức khỏe trong thời kỳ mang thai, sinh con và nuôi con nhỏ. Đặc biệt, từ ngày 01/07/2025, khi Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực, nhiều thay đổi tích cực sẽ được áp dụng, mở rộng đối tượng thụ hưởng và nâng cao quyền lợi.
Bài viết này Thuận Thiên cung cấp thông tin đầy đủ về chế độ thai sản hưởng BHXH theo quy định hiện hành và sắp có hiệu lực, giúp người lao động nắm vững quyền lợi của mình.
Căn cứ pháp lý
- Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 (số 58/2014/QH13)
- Nghị định số 115/2015/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộcNghị định số 115/2015/NĐ-CP
- Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội:Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH
- Luật số 41/2024/QH15 của Quốc hội: Luật Bảo hiểm xã hội
- Quyết định số 222/QĐ-BHXH năm 2021
I. Điều kiện hưởng chế độ thai sản
1. Quy định đến 30/06/2025
Theo Điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động được hưởng chế độ thai sản khi thuộc một trong các trường hợp sau và đáp ứng điều kiện về thời gian đóng BHXH:
Đối tượng thụ hưởng:
- Lao động nữ mang thai
- Lao động nữ sinh con
- Lao động nữ mang thai hộ và người mẹ nhờ mang thai hộ
- Người lao động nhận nuôi con nuôi dưới 06 tháng tuổi
- Lao động nữ đặt vòng tránh thai, người lao động thực hiện biện pháp triệt sản
- Lao động nam đang đóng BHXH có vợ sinh con
Điều kiện về thời gian đóng BHXH:
- Đối với sinh con, nhận nuôi con nuôi: Phải đóng BHXH từ đủ 06 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.
- Trường hợp đã đóng BHXH từ đủ 12 tháng trở lên mà phải nghỉ dưỡng thai theo chỉ định y tế: Phải đóng BHXH từ đủ 03 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh.
2. Quy định từ 01/07/2025
Theo Điều 50 Luật BHXH 2024, điều kiện hưởng chế độ thai sản có những điểm mới:
Đối tượng thụ hưởng bổ sung:
- Lao động nữ mang thai
- Lao động nữ sinh con
- Lao động nữ mang thai hộ
- Lao động nữ nhờ mang thai hộ
- Người lao động nhận nuôi con nuôi dưới 06 tháng tuổi
- Người lao động sử dụng các biện pháp tránh thai phải thực hiện tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh
- Lao động nam đang tham gia BHXH bắt buộc có vợ sinh con, vợ mang thai hộ sinh con
Điều kiện mới về thời gian đóng BHXH:
- Lao động nữ mang thai hộ đã đóng BHXH bắt buộc từ đủ 12 tháng trở lên: Phải đóng BHXH bắt buộc từ đủ 03 tháng trở lên trong 12 tháng liền kề trước khi sinh con.
- Lao động nữ sinh con sau khi điều trị vô sinh: Chỉ cần đóng BHXH bắt buộc từ đủ 06 tháng trở lên trong 24 tháng liền kề trước khi sinh con.
II. Đối tượng được hưởng chế độ thai sản mở rộng từ 01/07/2025
Luật BHXH 2024 mở rộng đáng kể đối tượng hưởng chế độ thai sản, bổ sung các nhóm sau:
- Viên chức quốc phòng
- Các chức danh quản lý tại doanh nghiệp có vốn nhà nước, hợp tác xã
- Người làm việc theo hợp đồng lao động từ 01 tháng trở lên nhưng làm việc không trọn thời gian
- Chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh
- Vợ/chồng của cán bộ ngoại giao đi công tác nhiệm kỳ
- Lao động nước ngoài có hợp đồng lao động từ đủ 12 tháng trở lên (trừ một số trường hợp đặc biệt)
Đặc biệt, từ ngày 01/07/2025, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng trợ cấp thai sản, một quyền lợi mà trước đây chỉ dành cho người tham gia BHXH bắt buộc.
III. Thời gian hưởng chế độ thai sản
1. Thời gian nghỉ khám thai
Hiện nay đến 30/06/2025:
- Lao động nữ được nghỉ 05 lần, mỗi lần 01 ngày
- Trường hợp đặc biệt (ở xa cơ sở khám bệnh hoặc thai không bình thường): được nghỉ 02 ngày/lần
Từ 01/07/2025:
- Lao động nữ được nghỉ tối đa 05 lần, mỗi lần không quá 02 ngày trong mọi trường hợp
2. Thời gian nghỉ khi sảy thai, nạo thai, thai chết lưu hoặc phá thai
Hiện nay đến 30/06/2025:
- 10 ngày nếu thai dưới 05 tuần tuổi
- 20 ngày nếu thai từ 05 tuần tuổi đến dưới 13 tuần tuổi
- 40 ngày nếu thai từ 13 tuần tuổi đến dưới 25 tuần tuổi
- 50 ngày nếu thai từ 25 tuần tuổi trở lên
Từ 01/07/2025:
- 10 ngày nếu thai dưới 05 tuần tuổi
- 20 ngày nếu thai từ 05 tuần tuổi đến dưới 13 tuần tuổi
- 40 ngày nếu thai từ 13 tuần tuổi đến dưới 22 tuần tuổi
- 50 ngày nếu thai từ 22 tuần tuổi trở lên
Điểm mới quan trọng: Từ năm 2025, lao động nữ phá thai, dù là phá thai bệnh lý hay ngoài ý muốn, đều được hưởng chế độ thai sản. Hiện nay, chỉ có trường hợp phá thai bệnh lý mới được áp dụng chế độ này.
3. Thời gian nghỉ khi sinh con
Lao động nữ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản trong thời gian 06 tháng.
- Trường hợp sinh đôi trở lên: thêm 01 tháng cho mỗi con từ con thứ hai trở đi.
- Trường hợp sinh con nhưng chỉ một người là người tham gia BHXH bắt buộc thì người đó được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản cho đến khi con đủ 06 tháng tuổi.
4. Thời gian nghỉ đối với lao động nam có vợ sinh con
Lao động nam đang tham gia BHXH bắt buộc có vợ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản:
- 05 ngày làm việc
- Trường hợp sinh đôi: 07 ngày làm việc
- Trường hợp sinh từ 3 con trở lên: 10 ngày làm việc
- Trường hợp vợ sinh con phải phẫu thuật hoặc sinh con dưới 32 tuần tuổi: 14 ngày làm việc
IV. Mức hưởng chế độ thai sản
1. Trợ cấp một lần khi sinh con
Theo Điều 38 Luật BHXH 2014, lao động nữ sinh con hoặc người lao động nhận nuôi con nuôi được hưởng trợ cấp một lần cho mỗi con bằng 02 lần mức lương cơ sở tại thời điểm sinh con:
- Đến 30/06/2024: 3,6 triệu đồng/con (mức lương cơ sở: 1,8 triệu đồng)
- Từ 01/07/2024: 4,68 triệu đồng/con (mức lương cơ sở: 2,34 triệu đồng)
2. Lương hưởng trong thời gian nghỉ thai sản
- Người lao động hưởng 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 6 tháng trước khi nghỉ việc hưởng chế độ thai sản.
- Trường hợp chưa đóng đủ 6 tháng thì mức hưởng được tính theo mức bình quân tiền lương tháng của các tháng đã đóng.
Lưu ý: Nếu muốn hưởng trợ cấp thai sản theo mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng, người lao động cần sinh con sau 6 tháng kể từ 01/7/2024 (tức là sau 01/01/2025).
V. Thủ tục hưởng chế độ thai sản
Theo hướng dẫn tại Quyết định 222/QĐ-BHXH năm 2021, thủ tục giải quyết hưởng chế độ thai sản gồm các bước:
1. Bước 1: Lập và nộp hồ sơ
- Đối với người lao động đang đóng BHXH: Nộp hồ sơ cho đơn vị sử dụng lao động trong thời hạn không quá 45 ngày kể từ ngày trở lại làm việc.
- Đối với người lao động đã thôi việc trước thời điểm sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi: Nộp hồ sơ cho cơ quan BHXH nơi cư trú.
2. Bước 2: Tiếp nhận và giải quyết hồ sơ
Đơn vị sử dụng lao động tiếp nhận hồ sơ từ người lao động và nộp cho cơ quan BHXH.
Cơ quan BHXH tiếp nhận, xét duyệt và giải quyết chế độ thai sản.
3. Bước 3: Nhận kết quả
Người lao động nhận tiền trợ cấp sau khi cơ quan BHXH phê duyệt, thời gian nhận tối đa không quá 20 ngày kể từ ngày nộp hồ sơ hợp lệ.
VI. Những thay đổi quan trọng trong chế độ thai sản từ 01/07/2025
Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ ngày 01/07/2025 đã mang đến nhiều thay đổi tích cực cho chế độ thai sản:
- Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc được hưởng chế độ thai sản
- Người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng trợ cấp thai sản
- Tăng số ngày nghỉ việc để đi khám thai: tối đa 02 ngày/lần cho tất cả các trường hợp
- Lao động nữ phá thai, dù là phá thai bệnh lý hay ngoài ý muốn, đều được hưởng chế độ thai sản
- Điều chỉnh thời gian nghỉ thai sản đối với trường hợp thai từ 13-22 tuần tuổi và từ 22 tuần tuổi trở lên
- Bổ sung điều kiện hưởng chế độ thai sản đối với lao động nữ sinh con sau khi phải nghỉ việc để điều trị vô sinh
Đặc biệt, theo Điều 50 Luật BHXH 2024, lao động nữ mang thai từ đủ 22 tuần tuổi trở lên mà bị sảy thai, phá thai, thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ thì lao động nữ và người chồng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản như trường hợp lao động nữ sinh con.
Tóm lại: Chế độ Thai Sản BHXH 2025
Chế độ thai sản BHXH là chính sách quan trọng đảm bảo quyền lợi cho người lao động trong thời kỳ mang thai, sinh con và nuôi con nhỏ. Với những thay đổi tích cực từ Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ 01/07/2025, chế độ thai sản ngày càng hoàn thiện, mở rộng đối tượng thụ hưởng và nâng cao quyền lợi cho người lao động.
Người lao động cần nắm rõ các quyền lợi để đảm bảo được hưởng đầy đủ các chế độ theo quy định. Đồng thời, doanh nghiệp cũng cần cập nhật những thay đổi trong chính sách BHXH để hỗ trợ người lao động thực hiện các thủ tục hưởng chế độ thai sản một cách thuận lợi nhất, đặc biệt khi Luật mới có hiệu lực từ giữa năm 2025 với nhiều điểm mới có lợi cho người lao động.
