Lãi chênh lệch tỷ giá cuối năm cần được hạch toán đúng theo quy định kế toán để đảm bảo báo cáo tài chính và nghĩa vụ thuế chính xác.
I. Nguyên tắc kế toán chung
Cuối kỳ kế toán, doanh nghiệp phải đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ (như tiền mặt, tiền gửi, các khoản nợ phải thu, nợ phải trả) theo tỷ giá mua của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên giao dịch, theo hướng dẫn tại Thông tư 200/2014/TT-BTC (đã được sửa đổi bởi Thông tư 53/2016/TT-BTC). Nguyên tắc xử lý chênh lệch tỷ giá như sau:
- Đối với chênh lệch tỷ giá phát sinh do đánh giá lại các khoản nợ phải trả bằng ngoại tệ cuối năm tài chính, khoản lãi hoặc lỗ này được ghi nhận vào thu nhập hoặc chi phí trong kỳ.
- Sau khi bù trừ chênh lệch tăng và giảm, phần chênh lệch ròng cuối cùng sẽ được hạch toán vào kết quả hoạt động kinh doanh.
II. Tỷ giá hối đoái áp dụng
- Đối với các tài khoản vốn chủ sở hữu: Khi phát sinh các giao dịch bằng ngoại tệ liên quan đến vốn chủ sở hữu, doanh nghiệp phải áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm giao dịch phát sinh để hạch toán.
- Nguyên tắc xác định tỷ giá: Nguyên tắc xác định tỷ giá giao dịch thực tế được thực hiện theo hướng dẫn tại Khoản 3, Điều 1 của Thông tư 53/2016/TT-BTC.
III. Xử lý cho mục đích tính thuế TNDN
Việc xác định lãi/lỗ chênh lệch tỷ giá cho mục đích tính thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) được thực hiện theo quy định riêng của pháp luật thuế, không hoàn toàn giống với quy định kế toán.
- Khoản lỗ chênh lệch tỷ giá phát sinh do đánh giá lại các khoản nợ phải trả bằng ngoại tệ cuối năm tài chính được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN. Các khoản chênh lệch tỷ giá liên quan đến vốn hoá chi phí đầu tư xây dựng cơ bản được xử lý riêng theo quy định kế toán.
Lưu ý quan trọng
- Doanh nghiệp cần phân biệt rõ ràng việc xử lý chênh lệch tỷ giá cho mục đích kế toán (ghi sổ, lập báo cáo tài chính) và mục đích thuế để đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật.
- Thông tư 200/2014/TT-BTC chỉ hướng dẫn việc ghi sổ kế toán, lập và trình bày báo cáo tài chính, không áp dụng cho việc xác định nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp.
