Bạn không được tự do lựa chọn mức thu nhập để đóng BHXH bắt buộc nếu là người lao động làm việc theo hợp đồng lao động, nhưng được lựa chọn trong phạm vi quy định nếu là chủ hộ kinh doanh. Tất cả đều phải tuân thủ giới hạn và quy trình theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (có hiệu lực từ 01/7/2025).
1. Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động
- Không được tự do lựa chọn mức thu nhập để đóng BHXH bắt buộc.
- Mức đóng BHXH bắt buộc căn cứ vào tiền lương tháng ghi trong hợp đồng lao động, bao gồm lương cơ bản, phụ cấp và các khoản bổ sung thường xuyên, ổn định theo quy định pháp luật.
- Mức lương làm căn cứ đóng BHXH:
- Tối thiểu: Không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng hoặc mức tham chiếu (hiện là 2.340.000 đồng/tháng).
- Tối đa: Không vượt quá 20 lần mức tham chiếu (tức 46.800.000 đồng/tháng).
- Việc điều chỉnh mức lương chỉ được thực hiện khi có thay đổi hợp đồng lao động hoặc thỏa thuận lại với người sử dụng lao động, và luôn phải tuân thủ khung pháp luật.
Tỉ lệ đóng
- Người lao động đóng: 10,5% tiền lương tháng (bao gồm lương cơ bản và phụ cấp).
- Người sử dụng lao động đóng: 21,5% tiền lương tháng.
Ví dụ:
- Hợp đồng ghi lương 10 triệu đồng/tháng:
- Người lao động đóng: 10.000.000 × 10,5% = 1.050.000 đồng/tháng.
- Người sử dụng lao động đóng: 10.000.000 × 21,5% = 2.150.000 đồng/tháng.
- Sau 12 tháng, nếu lương tăng lên 15 triệu đồng/tháng (vẫn trong phạm vi cho phép), mức đóng cũng tăng tương ứng.
2. Chủ hộ kinh doanh
- Được lựa chọn mức lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc, nhưng chỉ trong phạm vi pháp luật cho phép:
- Tối thiểu: Bằng mức tham chiếu (hiện là mức lương cơ sở 2.340.000 đồng/tháng).
- Tối đa: 20 lần mức tham chiếu (tức 46.800.000 đồng/tháng).
- Chủ hộ kinh doanh có thể tự chọn mức lương đóng trong khung này, và chỉ được điều chỉnh lại sau ít nhất 12 tháng kể từ lần lựa chọn trước đó.
Tỉ lệ đóng:
- Mức đóng tối thiểu: Mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh là 25% mức lương đã chọn (3% vào quỹ ốm đau, thai sản; 22% vào quỹ hưu trí, tử tuất).
Ví dụ:
- Chọn mức lương tối thiểu 2.340.000 đồng/tháng: Mức đóng BHXH = 2.340.000 × 25% = 585.000 đồng/tháng.
- Chọn mức lương tối đa 46.800.000 đồng/tháng: Mức đóng BHXH = 46.800.000 × 25% = 11.700.000 đồng/tháng.
Lưu ý quan trọng
- Mức tham chiếu năm 2025: 2.340.000 đồng/tháng (thay thế lương cơ sở trước đây).
- Hệ số trượt giá: Áp dụng từ 01/01/2025 để điều chỉnh mức đóng BHXH theo lạm phát (Thông tư 01/2025/TT-BLĐTBXH).
- Trách nhiệm pháp lý: Doanh nghiệp kê khai sai mức lương có thể bị phạt đến 50 triệu đồng (Nghị định 28/2020/NĐ-CP).
- Chủ hộ kinh doanh chỉ được điều chỉnh mức lương đóng sau tối thiểu 12 tháng; người lao động chỉ được điều chỉnh khi thay đổi hợp đồng lao động.
- Không được thỏa thuận đóng vượt thu nhập thực tế đối với người lao động theo hợp đồng; nếu vi phạm sẽ bị xử phạt
