Trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, kế toán sản xuất đóng vai trò quan trọng trong việc ghi nhận, tổng hợp và cung cấp thông tin về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Đây là một lĩnh vực chuyên môn đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về quy trình sản xuất cũng như các nguyên tắc kế toán.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm kế toán sản xuất và quy trình hạch toán sản xuất cơ bản mà các doanh nghiệp thường áp dụng.
I. Kế toán sản xuất là gì?
Kế toán sản xuất là một phân hệ của kế toán quản trị, tập trung vào việc ghi nhận, tổng hợp, phân tích và báo cáo các thông tin liên quan đến chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp. Cụ thể, kế toán sản xuất bao gồm các nội dung chính sau:
Xác định và phân loại chi phí:
- Phân loại chi phí theo chức năng hoạt động (chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung)
- Phân loại chi phí theo cách ứng xử (chi phí biến đổi, chi phí cố định, chi phí hỗn hợp)
Tập hợp và phân bổ chi phí:
- Tập hợp chi phí trực tiếp cho từng đối tượng chịu chi phí
- Phân bổ chi phí gián tiếp cho các đối tượng chịu chi phí
Tính giá thành sản phẩm:
- Áp dụng các phương pháp tính giá thành phù hợp (giá thành đơn đặt hàng, giá thành theo quá trình)
- Xác định giá thành đơn vị sản phẩm
Kiểm soát chi phí:
- So sánh chi phí thực tế với chi phí dự toán
- Phân tích chênh lệch và đề xuất biện pháp kiểm soát chi phí
Lập báo cáo:
- Báo cáo chi phí sản xuất
- Báo cáo giá thành sản phẩm
- Các báo cáo phân tích chi phí khác
Cung cấp thông tin cho việc ra quyết định:
- Hỗ trợ quyết định về giá bán sản phẩm
- Phân tích lợi nhuận theo sản phẩm, dòng sản phẩm
- Đánh giá hiệu quả sản xuất
II. Chi tiết công việc của kế toán sản xuất
Công việc của kế toán sản xuất bao gồm các hoạt động sau
Công tác kế toán
- Giám sát và quản lý các loại hàng hóa và nguyên vật liệu được mua về, theo dõi nợ công với nhà cung cấp và chuyển các số liệu liên quan đến kế toán cho người đứng đầu bộ phận.
- Theo dõi, phản ánh và hạch toán chính xác các nguyên liệu, hàng hóa và thành phẩm tại nhà máy là rất quan trọng và cần được thực hiện kịp thời để cập nhật vào sổ sách.
- Mở sổ theo dõi tài sản cố định và tính toán khấu hao tài sản cũng là một trong những nhiệm vụ của vị trí này.
- Kế toán sản xuất cần tính toán giá thành sản xuất và giá vốn hàng bán dựa trên định mức nguyên liệu, nhân công và khấu hao tài sản.\
- Tập hợp, lưu trữ và bảo quản chứng từ kế toán cũng là một trong những nhiệm vụ quan trọng, đồng thời bảo mật số liệu kế toán cũng là một phần công việc của vị trí này
- Kế toán sản xuất cần chịu trách nhiệm sử dụng và khai thác một cách hiệu quả phần mềm kế toán để đảm bảo các tác vụ được thực hiện theo đúng quy trình và đạt được hiệu quả cao nhất.
Công tác quản lý kho
Quản lý kho là một công việc quan trọng trong việc duy trì hoạt động của một doanh nghiệp. Để đảm bảo việc quản lý kho được hiệu quả, cần thực hiện các hoạt động như:
- Tổ chức, sắp xếp, bảo quản và phân loại các nguyên liệu và hàng hóa sao cho tiện lợi trong việc tìm kiếm và sử dụng.
- Kiểm tra và rà soát các hoạt động xuất nhập hàng hóa cũng là một bước quan trọng để đảm bảo sự chính xác và đầy đủ của dữ liệu trong quá trình quản lý kho.
- Thường xuyên theo dõi tình hình kho để cập nhật thông tin về số lượng và tình trạng bảo quản của các mặt hàng trong kho: Việc này sẽ giúp cho doanh nghiệp có thể đưa ra các quyết định kịp thời về việc cải thiện quy trình quản lý kho và tăng cường hiệu quả trong sản xuất và kinh doanh.
Quản lý, điều hành thủ kho
- Trong việc quản lý kho, việc phân công và quản lý công việc của các nhân viên thủ kho và phụ kho là rất quan trọng. Cần đảm bảo rằng các nhân viên được phân công cho đúng công việc và được hướng dẫn đầy đủ về nhiệm vụ của mình.
- Ngoài ra, để đảm bảo chất lượng công việc, cần thường xuyên đôn đốc, kiểm tra và giám sát các nhân viên trong quá trình thực hiện công việc. Điều này sẽ giúp cải thiện hiệu suất làm việc và đảm bảo tuân thủ nội quy trong quá trình quản lý kho.
- Việc đánh giá nhân viên cũng là một bước quan trọng trong việc quản lý kho. Cần đánh giá các nhân viên dựa trên năng lực và kinh nghiệm của họ để đưa ra các quyết định về việc đào tạo và phát triển nghề nghiệp cho các nhân viên. Việc này sẽ giúp tăng cường sự chuyên nghiệp và hiệu quả trong quá trình quản lý kho.
III. Kế toán sản xuất cần làm những báo cáo gì?
Trong lĩnh vực kế toán sản xuất, cần thực hiện việc lập các báo cáo sau:
- Báo cáo tổng doanh thu.
- Báo cáo chi phí sản xuất.
- Báo cáo số lượng và giá trị hàng tồn kho.
- Báo cáo khách hàng chưa thanh toán tiền (công nợ phải thu).
- Báo cáo nhà cung cấp chưa thanh toán tiền (công nợ phải trả).
- Báo cáo giá thành sản phẩm.
IV. Quy trình hạch toán của một kế toán sản xuất.
Khi thực hiện hạch toán kế toán trong lĩnh vực sản xuất, việc tuân thủ ba nguyên tắc “hợp pháp, hợp lý và hợp lệ” là rất quan trọng. Để hiểu rõ hơn về quy trình làm sổ sách kế toán trong doanh nghiệp sản xuất, có thể tham khảo các bước thực hiện sau đây.
Bước 1: Tập hợp chứng từ
Chứng từ hóa đơn
Hóa đơn hợp pháp:
- Để đảm bảo tính hợp pháp của hóa đơn, cần đăng ký với cơ quan thuế và đợi được chấp nhận phát hành.
- Nếu doanh nghiệp tự in hóa đơn, cần in theo mẫu quy định và được cơ quan thuế chấp nhận.
- Tuy nhiên, việc lấy hóa đơn đầu vào cũng có một số rủi ro cần lưu ý. Đối với doanh nghiệp có giao dịch mua bán hàng hóa, cần kiểm tra tính chính xác và đầy đủ của hóa đơn tài chính và đảm bảo không có thanh toán ngoài hệ thống ngân hàng nếu hóa đơn có giá trị lớn hơn 20 triệu đồng. Ngoài ra, đối với doanh nghiệp cung cấp dịch vụ hàng hóa, cần đảm bảo rằng các mặt hàng này nằm trong phạm vi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Hóa đơn hợp lệ:
Để được xem là hóa đơn hợp lệ, các thông tin trên hóa đơn phải đảm bảo đầy đủ và chính xác.
- Hóa đơn cần ghi rõ các thông tin như ngày, tháng, năm lập hóa đơn, tên và địa chỉ của người mua và người bán, mã số thuế, hình thức thanh toán, số thứ tự, tên hàng hóa dịch vụ, đơn vị tính, số lượng, đơn giá, thuế suất, thuế GTGT (nếu có) và tổng tiền thanh toán.
- Hóa đơn cần có chữ ký của người mua, người bán và giám đốc, hoặc có giấy ủy quyền và đóng dấu treo. Các quy định này được quy định trong Thông tư số 39/2014/TT-BTC ban hành ngày 31 tháng 03 năm 2014 và phải được tuân thủ khi lập hóa đơn.
Hóa đơn hợp lý
Khi nói đến tính hợp lý của hóa đơn, chúng ta cần xem xét không chỉ tính hợp lệ của nó mà còn đến chi phí hợp lý phải trả. Để đảm bảo tính hợp lý của hóa đơn, nội dung trên đó cần phải chính xác và phù hợp với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời phải liên quan đến phạm vi được cấp giấy phép hoạt động.
Chứng từ ngân hàng:
- Giấy báo nợ, ủy nhiệm chi, séc.
- Giấy báo có.
- Phiếu hạch toán ngân hàng.
Các chứng từ nộp tiền vào ngân sách nhà nước:
- Thuế TNDN.
- Thuế GTGT.
- Thuế TNCN.
Bước 2: Nhập chứng từ vào sổ phản ánh các bút toán
Định khoản các nghiệp vụ phát sinh như:
- Chứng từ hóa đơn
- Giấy nộp tiền vào ngân sách nhà nước
- Bảng lương, bảng phân bổ
Bước 3: Tập hợp chi phí
Để xác định chi phí của doanh nghiệp, các yếu tố cần được xem xét bao gồm
- Bảng lương, bảng khấu hao, bảng chi phí trả trước, bảng nhập xuất tồn kho và bảng tính giá thành sản phẩm.
- Giá vốn hàng bán, giá vốn NVL và CCDC xuất kho được tính bằng phương pháp bình quân cuối kỳ.
Ngoài ra, còn có các chi phí khác liên quan. Những chứng từ liên quan đến chi phí này cần được kế toán và hạch toán lên sổ sách theo trình tự quy định. Thông tư 03/2015/TT-BLĐTBXH của Bộ Lao động, Thông tư 45/2015/TT-BTC là các căn cứ để xác định các yếu tố này.
| Chi phí | Nội dung | Tài khoản |
|---|---|---|
| Bảng lương | Tính lương phải trả cho nhân viên văn phòng và nhân viên sản xuất | Nợ TK 642 Nợ TK 622/1542 Có TK 334 |
| Trích bảo hiểm | Nợ TK 642 Nợ TK 622/1542 Nợ TK 334 Có TK 338 | |
| Khấu trừ thuế TNCN | Nợ TK 334 Có TK 3335 | |
| Thanh toán lương cho nhân viên | Nợ TK 334 Có TK 111/112 | |
| Bảng khấu hao TSCĐ | Khấu hao cho bộ phận văn phòng | Nợ TK 642 Có TK 214 |
| Khấu hao cho bộ phận sản xuất | Nợ TK 627/1543 Có TK 214 | |
| Bảng phân bổ | Phân bổ cho bộ phận văn phòng | Nợ TK 642 Có TK 242 |
| Phân bổ cho bộ phận sản xuất | Nợ TK 627/1543 Có TK 242 | |
| Tập hợp chi phí tính giá thành sản phẩm | Tập hợp chi phí NVL | Nợ TK 621/1541 Có TK 1521 Có TK 1522 |
| Tập hợp chi phí CCDC và nhiên liệu (Nếu có) | Nợ TK 627/1543 Có TK 1523 Có TK 153 | |
| Kết chuyển sang chi phí 154 (Áp dụng cho các DN sử dụng theo TT 200/2014/TT-BTC) | Nợ TK 154 Có TK 621 Có TK 622 Có TK 627 | |
| Nhập kho thành phẩm hoàn thành trong kỳ | Nợ TK 155 Có TK 154 | |
| Tập hợp giá vốn hàng xuất bán thành phẩm | Nợ TK 632 Có TK 155 | |
| Các bút toán kết chuyển | Kết chuyển thuế GTGT trong kỳ | Nợ TK 3331 Có TK 133 |
| Kết chuyển các khoản doanh thu | Nợ TK 511 Nợ TK 515 Nợ TK 711 Có TK 911 | |
| Kết chuyển các khoản chi phí | Nợ TK 911 Có TK 632 Có TK 635 Có TK 642 Có TK 811 | |
| Xác định kết quả kinh doanh (Trong trường hợp doanh nghiệp lãi) | Nợ TK 911 Có TK 421 | |
| Xác định kết quả kinh doanh (Trong trường hợp doanh nghiệp lỗ) | Nợ TK 421 Có TK 911 |
Tóm lại, kế toán sản xuất là một phần không thể thiếu trong hệ thống kế toán của các doanh nghiệp sản xuất. Việc nắm vững khái niệm và quy trình hạch toán sản xuất giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí hiệu quả, xác định chính xác giá thành sản phẩm, từ đó đưa ra các quyết định kinh doanh đúng đắn.
Nếu bạn đang gặp bất kỳ vấn đề nào liên quan đến dịch vụ kế toán thuế hoặc báo cáo thuế cuối năm tại TP.HCM, hãy liên hệ với Thuận Thiên để được hỗ trợ và tư vấn miễn phí.
