Từ ngày 1/7/2025, BHXH tự nguyện sẽ có nhiều đổi mới quan trọng theo Luật Bảo hiểm xã hội mới. Dưới đây là tổng hợp chi tiết các quy định cần lưu ý.
I. Tổng quan về BHXH tự nguyện theo quy định mới
1. Mức đóng BHXH tự nguyện
- Tỷ lệ đóng: 22% trên mức thu nhập lựa chọn (trước đây là 15%).
- Mức thu nhập làm căn cứ:
- Tối thiểu: Bằng mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn (hiện là 1,5 triệu đồng/tháng), sẽ được điều chỉnh khi Chính phủ ban hành mức chuẩn nghèo mới.
- Tối đa: Không quá 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng (hiện là 2,34 triệu đồng/tháng, tức tối đa 46,8 triệu đồng/tháng).
2. Đối tượng tham gia
- Công dân Việt Nam từ 15 tuổi trở lên không thuộc đối tượng BHXH bắt buộc (người lao động tự do, nông dân, lao động tự nguyện…)
- Không áp dụng đối với người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng hoặc đang tham gia BHXH bắt buộc.
3. Quyền lợi mở rộng của người tham gia
- Trợ cấp thai sản: Lao động nữ hoặc nam tham gia BHXH tự nguyện khi sinh con được hưởng mức trợ cấp 2 triệu đồng/con.
4. Điều kiện hưởng lương hưu
- Thời gian đóng giảm còn 15 năm (trước đây là 20 năm).
- Phải đủ tuổi nghỉ hưu (nam 62, nữ 60) theo quy định năm 2025.
- Tỷ lệ hưởng dựa trên tổng thời gian đã tham gia BHXH, bao gồm cả tự nguyện và bắt buộc.
II. Các quy định quan trọng khác và lưu ý
1. Quy định về rút BHXH một lần
- Chỉ áp dụng trong 4 trường hợp cụ thể:
- Đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 15 năm đóng.
- Ra nước ngoài định cư.
- Mắc bệnh hiểm nghèo như ung thư, bại liệt, xơ gan, lao nặng, AIDS.
- Nếu đối tượng đóng BHXH trước 1/7/2025 mà sau 12 tháng không tiếp tục tham gia và “chưa đủ thời gian tối thiểu hưởng lương hưu” (luật mới là 15 năm), thì được rút 1 lần.
2. Thay đổi về đối tượng BHXH bắt buộc
- Bổ sung 5 nhóm đối tượng thuộc diện BHXH bắt buộc, không còn được tham gia BHXH tự nguyện gồm:
- Hộ kinh doanh cá thể.
- Người quản lý doanh nghiệp không hưởng lương.
- Lao động hợp đồng từ 1 tháng trở lên.
- Người lao động hợp tác xã.
- Lao động làm việc cho tổ chức nước ngoài tại Việt Nam.
Ví dụ thực tế
Một người lao động tham gia BHXH tự nguyện với thu nhập lựa chọn là 5 triệu đồng/tháng sẽ phải đóng: 22% x 5.000.000 = 1.100.000 đồng/tháng. Nếu đóng đủ 15 năm và đủ tuổi nghỉ hưu sẽ được hưởng lương hưu.
Lưu ý quan trọng
- Người tham gia BHXH tự nguyện không được rút BHXH một lần nếu không thuộc 4 trường hợp đã nêu.
- Toàn bộ thời gian đã đóng BHXH tự nguyện sẽ được cộng dồn khi xác định quyền lợi hưởng BHXH về già.
