Doanh nghiệp khi mua hàng hóa, dịch vụ từ cá nhân không kinh doanh sẽ không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào nhưng có thể đưa khoản chi vào chi phí hợp lý khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN nếu đáp ứng đủ điều kiện pháp luật quy định.
I. Về khấu trừ thuế GTGT
Doanh nghiệp không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào khi mua hàng hóa, dịch vụ từ cá nhân không kinh doanh.
Theo quy định tại Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15, một trong các điều kiện tiên quyết để được khấu trừ thuế GTGT đầu vào là phải có hóa đơn GTGT hợp pháp. Cá nhân không kinh doanh không phải là người nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ và không có tư cách pháp lý để phát hành hóa đơn GTGT. Do đó, doanh nghiệp không thể đáp ứng điều kiện này và sẽ không được khấu trừ thuế.
II. Về chi phí được trừ khi tính thuế TNDN
Khoản chi mua hàng hóa, dịch vụ của cá nhân không kinh doanh vẫn có thể được tính vào chi phí được trừ nếu doanh nghiệp lập Bảng kê thu mua hàng hóa, dịch vụ mua vào không có hóa đơn (mẫu 01/TNDN) theo quy định tại Thông tư 78/2014/TT-BTC và Thông tư 96/2015/TT-BTC.
1. Các trường hợp được phép lập Bảng kê 01/TNDN
- Mua hàng hóa là nông sản, hải sản, thủy sản của người sản xuất, đánh bắt trực tiếp bán ra.
- Mua sản phẩm thủ công làm bằng đay, cói, tre, nứa, lá, song, mây, rơm, vỏ dừa hoặc các nguyên liệu từ sản phẩm nông nghiệp của người sản xuất thủ công trực tiếp bán ra.
- Mua đất, đá, cát, sỏi của cá nhân tự khai thác trực tiếp bán ra.
- Mua phế liệu của người trực tiếp thu lượm.
- Mua tài sản, dịch vụ của hộ gia đình, cá nhân không kinh doanh trực tiếp bán ra.
2. Điều kiện để chi phí được ghi nhận là hợp lý
- Bảng kê thu mua phải do người đại diện theo pháp luật hoặc người được ủy quyền của doanh nghiệp ký và chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực.
- Bảng kê phải ghi rõ thông tin của người bán như: tên, địa chỉ, số CMND/CCCD, kèm theo bản photocopy CMND/CCCD.
- Bảng kê phải được lập theo thứ tự thời gian, ghi đầy đủ các chỉ tiêu theo mẫu quy định.
- Đối với các khoản chi này, doanh nghiệp có thể thanh toán bằng tiền mặt, không bắt buộc phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.
Lưu ý quan trọng
- Phân biệt đối tượng: Cần phân biệt rõ “cá nhân không kinh doanh” (người trực tiếp sản xuất, không đăng ký kinh doanh) với “cá nhân kinh doanh” (có đăng ký kinh doanh nhưng doanh thu dưới ngưỡng chịu thuế). Quy định về mua hàng của cá nhân có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm chỉ áp dụng cho cá nhân kinh doanh, không áp dụng cho trường hợp này.
- Kiểm soát giá mua: Nếu giá mua trên bảng kê cao hơn giá thị trường tại thời điểm mua, cơ quan thuế sẽ căn cứ vào giá thị trường để xác định lại mức chi phí được trừ.
- Hóa đơn từ cơ quan thuế: Trường hợp cá nhân đến cơ quan thuế để được cấp hóa đơn lẻ thì đây là hóa đơn bán hàng thông thường, không phải hóa đơn GTGT. Doanh nghiệp chỉ có thể dùng hóa đơn này để hạch toán chi phí, không được dùng để khấu trừ thuế GTGT.
- Nguồn gốc hàng hóa: Cá nhân bán hàng phải là người trực tiếp sản xuất, đánh bắt, khai thác… Hàng hóa đã qua chế biến thương mại sẽ không đủ điều kiện để lập bảng kê.
