Doanh nghiệp có thể bị xử phạt nếu đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) thấp hơn mức lương thực tế của người lao động, ngoại trừ các trường hợp các khoản phụ cấp, trợ cấp không tính đóng BHXH được phân bổ đúng quy định. Dưới đây là phân tích chi tiết:
I. Cơ sở xác định mức đóng BHXH
- Tiền lương đóng BHXH bao gồm mức lương cơ bản, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác được trả thường xuyên, ổn định và thể hiện rõ trong hợp đồng lao động.
- Mức đóng tối đa không vượt quá 20 lần mức lương cơ sở. Mức lương cơ sở tính đến năm 2025 là 1,8 triệu đồng/tháng, tương đương mức đóng tối đa 36 triệu đồng/tháng.
II. Trường hợp không vi phạm pháp luật
- Hợp đồng lao động ghi lương thấp, phụ cấp hợp lý: Nếu doanh nghiệp thỏa thuận với người lao động ghi nhận mức lương cố định thấp trong hợp đồng bổ sung bằng phụ cấp hoặc trợ cấp không thuộc diện tính đóng BHXH (ví dụ: phụ cấp ăn trưa, phụ cấp xăng xe…), thì không bị coi là vi phạm nếu các khoản phụ cấp này được quy định rõ ràng trong nội quy, quy chế doanh nghiệp.
III. Trường hợp vi phạm và mức xử phạt
- Doanh nghiệp bị xử phạt khi đóng BHXH thấp hơn mức lương thực tế ghi trong hợp đồng lao động hoặc khai báo sai về lương với cơ quan BHXH.
- Mức xử phạt là phạt tiền từ 12% đến 15% tổng số tiền BHXH, BHTN phải đóng tại thời điểm vi phạm, tối đa 75 triệu đồng.
- Doanh nghiệp còn bị truy thu số tiền BHXH thiếu và lãi phát sinh tính theo mức lãi suất tiền gửi không kỳ hạn tại thời điểm xử phạt.
IV. Ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động
- Lợi ích BHXH như lương hưu, thai sản, ốm đau… bị giảm do được tính trên mức lương đóng thấp hơn thực tế nhận.
Ví dụ thực tế
Doanh nghiệp A trả lương cho nhân viên 15 triệu đồng/tháng, trong đó:
– 8 triệu đồng là lương cơ bản (ghi trên hợp đồng lao động).
– 7 triệu đồng là phụ cấp xăng xe, ăn trưa (không tính đóng BHXH).
→ Hợp pháp nếu khoản phụ cấp được quy định rõ trong nội quy lao động.
Nếu hợp đồng ghi nhận mức lương 15 triệu đồng nhưng doanh nghiệp chỉ đóng BHXH trên 8 triệu đồng → Vi phạm, bị phạt tối đa 75 triệu đồng và truy thu đủ số tiền BHXH thiếu.
Lưu ý quan trọng
- Doanh nghiệp phải xây dựng thang bảng lương & quy chế phụ cấp rõ ràng để đảm bảo tuân thủ pháp luật và tránh rủi ro bị xử phạt.
- Người lao động nên kiểm tra kỹ hợp đồng lao động, bảng lương và tiền đóng BHXH để bảo vệ quyền lợi của mình.
