Khoản tiền bồi thường hợp đồng sẽ được hạch toán vào các tài khoản kế toán khác nhau tùy theo vai trò và tình huống thực tế phát sinh. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết giúp bạn xác định hạch toán đúng theo quy định pháp luật.
I. Hạch toán tại doanh nghiệp thông thường
1. Khi doanh nghiệp phải trả bồi thường
- Khoản tiền phạt, bồi thường do vi phạm hợp đồng được ghi nhận vào Tài khoản 811 – Chi phí khác theo quy định tại Điều 94 Thông tư 200/2014/TT-BTC.
- Số tiền còn phải trả cho đối tác theo thỏa thuận được hạch toán vào Tài khoản 338 – Phải trả, phải nộp khác.
2. Khi doanh nghiệp nhận bồi thường
- Khoản tiền nhận được từ bên thứ ba bồi thường cho tài sản bị tổn thất hoặc các khoản tương tự được ghi nhận vào Tài khoản 711 – Thu nhập khác theo Điều 93 Thông tư 200/2014/TT-BTC.
- Khoản bồi thường, phạt vi phạm hợp đồng không kèm cung cấp hàng hóa, dịch vụ thì không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT và không phải lập hóa đơn, nhưng cần lập chứng từ thu tiền theo quy định.
3. Khi phải thu bồi thường từ cá nhân, tổ chức
- Các khoản phải thu bồi thường từ cá nhân hoặc tổ chức (ví dụ do làm mất, hỏng tài sản) được ghi nhận vào Tài khoản 138 – Phải thu khác (chi tiết 1388).
- Nếu khoản bồi thường được trừ vào lương của người lao động gây ra thiệt hại, kế toán có thể hạch toán giảm trừ vào Tài khoản 334 – Phải trả người lao động.
II. Hạch toán tại các trường hợp đặc thù
1. Đối với hoạt động bảo hiểm
- Doanh nghiệp bảo hiểm sử dụng Tài khoản 62421 – Chi bồi thường để hạch toán các khoản chi trả bồi thường theo hướng dẫn riêng.
- Trong hoạt động đồng bảo hiểm, chi phí bồi thường được phân bổ theo thỏa thuận. Doanh nghiệp được ủy quyền chi bồi thường có thể kê khai khấu trừ thuế GTGT đầu vào cho các chi phí chung.
2. Đối với chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB)
Chi phí GPMB hạch toán TK 241 nếu là dự án đầu tư XDCB, hoặc TK 242 nếu là chi phí trả trước dài hạn dùng cho hoạt động kinh doanh.
Lưu ý quan trọng
- Xác định thu nhập chịu thuế TNDN: Khi quyết toán thuế TNDN, không bù trừ trực tiếp tiền phạt và tiền thu phạt; cần kê khai riêng từng khoản trong phụ lục quyết toán thuế.
- Phân biệt khoản bồi thường và phạt: Cần phân biệt giữa tiền bồi thường thiệt hại (trả cho bên bị thiệt hại) và tiền phạt vi phạm hợp đồng mà một số trường hợp có thể phải nộp vào ngân sách nhà nước.
