Khi bán hàng trả chậm nhưng khách hàng thanh toán quá hạn, doanh nghiệp vẫn phải xác định doanh thu và thuế TNDN theo thời điểm chuyển giao hàng hóa, không phụ thuộc thanh toán thực tế.
I. Nguyên tắc xác định doanh thu và thuế TNDN
1. Ghi nhận doanh thu theo nguyên tắc phát sinh
Theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) và các văn bản hướng dẫn như Thông tư số 134/2007/TT-BTC, doanh thu để tính thu nhập chịu thuế được xác định tại thời điểm chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng hàng hóa cho người mua, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa.
2. Xác định doanh thu tính thuế
Doanh thu của hàng bán trả chậm được tính theo giá bán trả một lần tại thời điểm giao hàng hoặc xuất hóa đơn, không bao gồm phần lãi trả chậm. Phần lãi này không được tính vào doanh thu bán hàng.
3. Hạch toán lãi trả chậm
Phần lãi trả chậm hoặc trả góp theo thỏa thuận trong hợp đồng sẽ được hạch toán riêng vào thu nhập từ hoạt động tài chính và chịu thuế TNDN theo quy định đối với khoản thu nhập này.
II. Xử lý các vấn đề liên quan khi khách hàng quá hạn
1. Trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi
Đối với khoản phải thu đã quá hạn thanh toán, doanh nghiệp có quyền trích lập dự phòng cho các khoản nợ phải thu khó đòi theo quy định. Khoản trích lập dự phòng này được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN, có thể làm giảm số thuế phải nộp trong kỳ.
2. Nguyên tắc chi phí phù hợp
Chi phí liên quan đến hàng hóa bán trả chậm (như giá vốn hàng bán) phải được ghi nhận phù hợp với doanh thu đã ghi nhận để đảm bảo xác định đúng thu nhập chịu thuế.
3. Quyết toán thuế
Hàng năm, doanh nghiệp phải thực hiện quyết toán thuế TNDN với cơ quan thuế, kê khai đầy đủ các khoản doanh thu đã ghi nhận và các chi phí hợp lý, hợp lệ để xác định chính xác nghĩa vụ thuế cuối cùng.
Lưu ý quan trọng
- Phân biệt giữa chậm thanh toán và chậm nộp thuế: Việc khách hàng chậm thanh toán ảnh hưởng đến dòng tiền của doanh nghiệp. Nếu việc này dẫn đến doanh nghiệp chậm nộp thuế TNDN, doanh nghiệp sẽ bị tính tiền chậm nộp 0,03%/ngày trên số tiền thuế chậm nộp theo Luật Quản lý thuế 2019.
- Quy định về thanh toán không dùng tiền mặt: Từ ngày 01/07/2025, theo Nghị định số 181/2025/NĐ-CP, doanh nghiệp cần lưu ý về chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt. Việc không có chứng từ hợp lệ khi đến hạn thanh toán có thể ảnh hưởng đến việc khấu trừ thuế GTGT đầu vào, dù không trực tiếp thay đổi cách tính thuế TNDN.
- Tuân thủ quy định: Doanh nghiệp phải tuân thủ đúng chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ để đảm bảo tính chính xác và hợp pháp khi xác định nghĩa vụ thuế.
